Zoals al eerder opgemerkt werden op prentbriefkaarten in het begin van de twintigste eeuw regelmatig rampen afgebeeld, zo ook op deze afbeelding van de graftombe voor de Heren van IJsselstein in de Sint Nicolaaskerk van IJsselstein. Het 14de eeuwse grafmonument voor Gijsbrecht van IJsselstein is het oudste in zijn soort in de Noordelijke Nederlanden.
Het monument kent een bewogen restauratiegeschiedenis. In 1909 werd het grafmonument hersteld door Lambert ter Riele. Maar intussen was het dak van het koor dermate lek dat het grafmonument ernstig te lijden had van het regenwater. Het gevaar bestond zelfs dat het hele dak zou instorten.Het was al herhaaldelijk onder handen genomen toen in 1911 het noodlot toesloeg. Op 10 augustus van dat jaar legde een grote brand bijna de gehele kerk in as. Door verhitting door het vuur en door afkoeling door het bluswater barstte het grafmonument uit elkaar. Bovendien was veel puin bovenop het grafmonument terecht gekomen. Pas vier jaar na de brand kon een begin worden gemaakt met de restauratie van het ernstig beschadigde monument. De vraag was zelfs of het überhaupt hersteld kon worden. Mogelijk door economische omstandigheden ingegeven, werd bij de restauratie van goedkope materialen gebruik gemaakt. In de loop der jaren zou de toestand van het grafmonument steeds verder verslechteren. Pas aan het eind van de twintigste eeuw zou het monument weer in een echt acceptabele staat worden gebracht.
Lees meer: Graftombe voor de Heren van IJsselstein
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van juni 2008
Meestal worden begraafplaatsen groter en niet kleiner. De toename van de bevolking heeft in de loop der jaren er voor gezorgd dat veel begraafplaatsen zijn uitgebreid. Toch komt het in uitzonderlijke gevallen ook voor dat een begraafplaats kleiner wordt. Dit wordt duidelijk met onderstaande prentbriefkaart van de Amerikaanse oorlogsbegraafplaats in Margraten. De kaart heeft een poststempel van september 1947.
De begraafplaats op deze luchtfoto heeft nog duidelijk de kenmerken van een tijdelijke oorlogsbegraafplaats. Rechtsonder een aantal houten gebouwen, waaronder het lijkenhuis, het kantoor en de garage. Rechts in het midden is nog half de witte kapel te zien. Aan de overzijde staan, wat lijkt op, twee caravans. Later zouden hier het ontvangstgebouw en de toren gebouwd worden. Ook zijn linksboven heel duidelijk zichtbaar de twaalf grafvelden te zien met meer dan 3.000 Duitse slachtoffers van de strijd. Aanvankelijk werden Duitsers die het leven verloren tijdens de Amerikaanse opmars op Duits grondgebied ook hier in Margraten begraven. Zij zouden later worden overgebracht naar Ysselsteyn.
Na de opheffing van de Amerikaanse oorlogsbegraafplaatsen in Son en Molenhoek rustten in Margraten 18.970 geallieerde doden. Daarvan waren er 17.738 Amerikaan. Op 1 december 1948 begonnen de definitieve begravingen en uiteindelijk werden meer dan 10.000 Amerikaanse doden gerepatrieerd naar de Verenigde Staten op verzoek van de naaste familie. De begraafplaats zou in 1960 in haar huidige vorm worden ingezegend.
Lees ook: Margraten - American Military Cemetery
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van mei 2008
Prentbriefkaarten geven een tijdsbeeld weer. Elk zichzelf respecterend archief beheert tegenwoordig een collectie prentbriefkaarten over stad, streek of een bepaald onderwerp, maar met name topografische onderwerpen zijn interessant. Zeker prentbriefkaarten uit het begin van de twintigste eeuw bevatten een schat aan visuele informatie. Soms van locaties die niet meer bestaan of waarvan de omgeving enorm is veranderd. Soms betreft het afbeeldingen van historische gebeurtenissen. In het begin van de twintigste eeuw waren afbeeldingen van een jonge Wilhelmina met prins Hendrik op bezoek in een bepaalde stad geen uitzondering. Een bijzondere categorie betreft de afbeelding van (natuur)rampen. Van elke ramp verscheen wel een prentbriefkaart. Betrof het niet de ramp zelf, dan wel van koninklijk bezoek dat met eigen ogen de gevolgen van de ramp kwam aanschouwen. In bijzondere gevallen is er op een prentbriefkaart van een ramp een begraafplaats te zien.
Bovenstaande prentbriefkaart laat de overstromingen van 1906 zien in het dorp Oud-Vossemeer, gelegen op het Zeeuwse Tholen. Het betreft een van de zwaarste stormvloeden in jaren, waarbij wonderlijk genoeg nauwelijks mensen om het leven zijn gekomen. Feitelijk is er weinig van de begraafplaats te zien op de kaart. Maar in die dagen moet de kaart illustratief zijn geweest. Ook in de dood was men niet veilig voor de watervloed.
Het was overigens niet de eerste keer dat het kwetsbare Oud-Vossemeer werd getroffen door een watervloed. De grootste rampen zijn veroorzaakt door de watervloeden van: 1421, 1530, 1532, 1570, 1583, 1682, 1720, 1808, 1906 en 1944. De stormramp van 1953 ging gelukkig aan Oud Vossemeer voorbij.
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van april 2008
De Tweede Wereldoorlog heeft tal van funeraire sporen achtergelaten in Nederland. Tientallen begraafplaatsen bevatten enkel en alleen slachtoffers van de oorlog, zowel gewone burgers, verzetsmensen als soldaten. Maar er zijn er nog veel meer van dergelijke begraafplaatsen geweest. De meeste zijn geruimd en de slachtoffers zijn vervolgens herbegraven op een van de Nederlandse of buitenlandse erevelden. (dan laten we gemakshalve nog even de honderden, zoniet duizenden veldgraven buiten beschouwing). Vaak herinnert er niets meer aan een dergelijke lokatie, soms worden echter onderdelen van de begraafplaats hergebruikt.
Aan de Schouwweg in Wassenaar ontstond in de meidagen van 1940 de oorlogsbegraafplaats 'Het Lange Duin". Hoewel aanvankelijk als tijdelijke begraafplaats bedoeld, bleven de doden hier begraven liggen tot het voorjaar van 1982. De begraafplaats werd in dat jaar geruimd en de doden werden op andere locaties herbegraven.
Bovenstaande prentbriefkaart met als poststempel 1942 laat het toegangshek tot de oorspronkelijke begraafplaats zien. Het hek dient nu als afscheiding van het oorlogsmonument tegenover de voormalige begraafplaats.
Lees ook: Voormalige oorlogsbegraafplaats aan de Schouwweg in Wassenaar.
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van maart 2008