Pas vanaf de Tweede Wereldoorlog kent Nederland specifieke militaire begraafplaatsen. In het buitenland verschenen grote militaire erevelden drie decennia eerder, ten tijde van de Eerste Wereldoorlog. Daarvoor was het in Europa eigenlijk een onbekend verschijnsel. Gesneuvelden bleven lang liggen op het slagveld en verdwenen uiteindelijk in anonieme massagraven die vaak al snel werden vergeten.
Nederland kent een drietal nationale erevelden. Op de Militaire Erebegraafplaats Grebbeberg liggen voornamelijk soldaten die in de meidagen van 1940 zijn omgekomen. Op het Ereveld in Loenen liggen naast militairen vooral veel burgerslachtoffers. En op de Eerebegraafplaats Bloemendaal liggen enkele honderden verzetsstrijders. Daarnaast kent Nederland ook ruim twintig buitenlandse erevelden. Wellicht de bekendste van deze buitenlandse militaire begraafplaatsen is 'Margraten', officieel de 'American Military Cemetery', het is 26,5 ha. groot. Het is niet het grootste oorlogsbegraafplaats, dat is nl. het 'Deutscher Soldatenfriedhof' in Ysselsteyn (L), waar meer dan 30.000 Duitsers, maar ook veel Nederlanders rusten.
Het gebied rondom de 'American Military Cemetery' werd op 13 september 1944 bevrijd door troepen van de U.S. 30th Infantry Division. De troepen waren een onderdeel van het U.S. Ninth Army, dat zich richting het Duitse Ruhrgebied begaf. Op het terrein waar nu de begraafplaats is gelegen, werd een van de eerste begraafplaatsen ingericht voor slachtoffers van de veldslagen op Duits grondgebied. De slachtoffers werden hier in Nederland begraven, aangezien Amerikaanse militaire begraafplaatsen nooit op vijandelijk grondgebied liggen. De eerste begrafenis vond hier plaats op 10 november 1944. Ongeveer 43% van de militairen die destijds hier en op andere begraafplaatsen in de buurt tijdelijk werden begraven, hebben nu hun rustplaats op Margraten. De meeste van hen gaven hun leven tijdens de luchtlandings- en grondoperaties om het oosten van Nederland te bevrijden, de opmars door Duitsland over de Ruhr en Rijn en tijdens de luchtoorlog boven deze streken.
In Margraten lagen oorspronkelijk 17.742 Amerikanen en ruim 1.000 andere geallieerden begraven. Van ongeveer 10.000 Amerikanen zijn de stoffelijke resten op verzoek van de familie overgebracht naar de Verenigde Staten. In het laatste oorlogsjaar werden hier ook 3.000 Duitse soldaten begraven door de Amerikanen, deze zijn later herbegraven in Ysselsteyn.
De entree van de begraafplaats wordt gevormd door het zogenaamde 'Court of Honor', een ereplein. Op de muren rond dit plein de namen van 1722 vermiste Amerikanen. Sommige soldaten zijn in latere jaren alsnog teruggevonden en geïdentificeerd. Een asterisk achter een naam geeft dit aan. Op de noordelijke muur staat gebeiteld: 'HERE ARE RECORDED THE NAMES OF AMERICANS WHO GAVE THEIR LIVES IN THE SERVICE OF THEIR COUNTRY AND WHO SLEEP IN UNKNOWN GRAVES'. Op de zuidelijke muur staat de nederlandse vertaling.
Aan het begin van de noordelijke muur bevindt zich de museumruimte. Op de muren een aantal plattegronden die de voortgang van de oorlog laten zien vanaf de landing in Normandië tot het einde van de oorlog. Ook worden de strategische luchtaanvallen die in 1942 starten, vermeldt.
In het midden van het ereplein bevindt zich een waterbekken, 'The Reflecting Pool', met aan het eind een bronzen beeldengroep van Joseph Kiselewski. De treurende moederfiguur, de duiven en de nieuwe loot uit de door oorlog vernielde boom zijn beschreven in de inscriptie in de stenen voet van het beeld: 'New life from war's destruction proclaims / man's immortality and hope for peace'.
De 30 meter hoge toren is, evenals de muren van het ereplein, uit wit portlandsteen opgetrokken. Op de muren links en rechts van de toren zijn plaatsnamen vermeld waar de belangrijkste gevechten in de omgeving plaatsvonden.
Aan de zijde van de begraafplaats ligt de ingang van de kapel, die zich in de toren bevindt. De bronzen toegangsdeuren hebben een reliëf van de "Boom des Levens", met boven de deur: 'IN MEMORY OF THE VALOR AND THE SACRIFICES WHICH HALLOW THIS SOIL'.
De begraafplaats is verdeeld in zestien vakken, van A tot en met P. De vakken zijn onderling gescheiden door een promenade en graspaden. De 8301 grafstenen zijn in parallel lopende bogen bogen geplaatst. De 8302 doden, die hun leven gaven in dienst van hun vaderland, kwamen uit alle staten van Noord-Amerika, het District Columbia, Engeland, Canada en Mexico. Van 106 onbekenden konden de stoffelijke overschotten nooit volstrekt worden geïdentificeerd. In niet minder dan 40 gevallen werden 2 broers naast elkaar begraven. Eén steen geeft het gemeenschappelijk graf aan van twee onbekenden.
Op de top van de heuvel, in de as van de promenade, staat de vlaggemast. De begraafplaats en het gedenkteken zijn ontworpen door Shepley, Bulfinch, Richardson en Abott. De betrokken landschapsarchitecten waren Clark, Rapuano en Halleran. De begraafplaats en het 'memorial' zijn voltooid in 1960.
De 'American Military Cemetery' is Amerikaans grondgebied en wordt beheerd door de American Battle Monuments Commision. De begraafplaats is dagelijks geopend van 9 tot 5, met uitzondering van 1 januari en 25 december.
Literatuur
- American Battle Monuments Commission, Netherlands American Cemetery and Memorial (z.j.)
Internet
