Vrijwel meteen na de bevrijding in mei 1945 werd een aanvang gemaakt met het opgraven van de lichamen van honderden verzetsmensen die in de Kennemer Duinen bij Bloemendaal door de Duitse bezetter waren begraven. Meer dan driehonderd stoffelijke resten waren afkomstig van verzetsmensen die elders in Noord-Holland waren gefusilleerd. In de Kennemer Duinen zelf waren gedurende de oorlogsjaren ruim honderd verzetsmensen gefusilleerd. In het duingebied zijn in totaal 422 lichamen terug gevonden op 45 locaties.
In 1949 zijn op acht vindplaatsen in de duinen stenen geplaatst. In het voorjaar van 2000 zijn de oorspronkelijke stenen vervangen door rood granieten gedenkstenen. Met deze stenen worden drie kleine en vijf grote groepen oorlogsslachtoffers herdacht.
Destijds, in het naoorlogse Nederland, verliep de identificatie moeizaam en het nauwkeurige en psychisch zware werk zou maanden duren. Van de kant van de mensen die bij de opgravingen betrokken waren, kwam de wens naar voren 'dat deze slachtoffers der Duitsers een gemeenschappelijke rustplaats toekwam en wel in de nabijheid van de plaats waar zij hun grootste offer brachten'. Ook gaven veel nabestaanden de wens te kennen dat de verzetsmensen die samen waren opgetreden ook samen zouden rusten in hun laatste rustplaats.
De meeste slachtoffers waren gevonden in een duingebied dat eigendom was van de Erven Van der Vliet, dat een gebied van 6 ha. beschikbaar stelde voor de inrichting van een begraafplaats. Op 27 november 1945 vond hier de eerste herbegrafenis plaats in aanwezigheid van de koninklijke familie. Het betrof de enige vrouw onder de gefusilleerden: Hannie Schaft. Andere bekende verzetsstrijders die hier liggen begraven zijn Johannes Post, Gerrit Jan van der Veen en Johan Brouwer.
Op 9 december 1955 vond de laatste herbegrafenis plaats. Niet alle gevonden stoffelijke resten liggen begraven op de erebegraafplaats. Sommige slachtoffers zijn begraven in de gemeente van herkomst of bijgezet in een familiegraf.
Op de Erebegraafplaats liggen 374 slachtoffers begraven, zoveel mogelijk in dezelfde groepen als waarin zij de dood vonden. Van twee van hen kon de identiteit niet met zekerheid worden vastgesteld. Eén grafsteen draagt de tekst: "Ter herinnering aan de vrienden van het verzet die na hun strijd voor de vrijheid niet gevonden zijn of die elders rusten". Onder deze steen ligt niemand begraven.
In de bronzen urn, ontworpen door de beeldhouwer L.O. Wenckebach, bevindt zich de as van de stoffelijke resten, afkomstig van het crematorium te Driehuis-Westerveld en uit de verbrandingsoven van het concentratiekamp Vught.
Op de muur naast de klokkenstoel zijn op vier herdenkingsplaten de woorden gebeiteld van H.M. van Randwijk, één van de leiders van de verzetsgroep en het illegale blad Vrij Nederland. Op 31 oktober 1953 onthulde minister-president dr. W. Drees deze platen, die ter gelegenheid van de voltooiing van de begraafplaats waren gemaakt.
Ontwerp
Doordat de voorgenomen bouw van een rijksmuseum op de Hoge Veluwe niet was doorgegaan, was een grote hoeveelheid Maulbrunner zandsteen beschikbaar gekomen voor de aanleg van de begraafplaats. Aanvankelijk was een monumentaal ontwerp gemaakt door de architecten prof. G. Holt en A. Komter. Er bleek echter niet genoeg geld beschikbaar, zodat A. Komter een soberder voltooiingsplan ontwierp, gebaseerd op het eerdere plan. Op sommige blokken zandsteen kan men nog steeds de ingebeitelde bouwnummers van het geplande rijksmuseum zien.
De klok in de klokkenstoel dateert uit 1647 en is afkomstig uit het voormalige Bloemendaalse raadhuis. 
Achter de toegangspoort hangt aan de muur een alfabetische lijst met namen, data en plaatsaanduiding. Boven de poort de tekst: 'Geheiligd is de grond dien gij betreedt'.
Op 27 mei 1946 werd de Stichting "De Eerebegraafplaats te Bloemendaal" opgericht. Tot 1989 werd de exploitatie van de Erebegraafplaats gefinancierd door de Stichting 1940-1945. Toen maakte deze stichting de erebegraafplaaats zelfstandig.
Eerebegraafplaats Bloemendaal is een Nationaal Monument.
Literatuur
- Sta een ogenblik stil… Monumentenboek 1940 / 1945: Wim Ramaker, Ben van Bohemen; Kampen (1980)
- folder "Eerebegraafplaats te Bloemendaal", z.j.
Internet
