De monumentale Domkerk in Utrecht kent een rijke funeraire geschiedenis, waar in het verleden tal van graftombes de kerk gesierd moeten hebben. De meeste van deze tombes zijn verdwenen, ondermeer doordat in 1674 het middenschip van de kerk door een zware storm instortte en de daar aanwezige grafmomenten alle werden vernield. Toch zijn er nog fraaie grafmonumenten te vinden in de Domkerk, waaronder het oudste bewaarde grafmonument van de Domkerk, nl. die van Guy van Avesnes. Andere grafmonumenten zijn ook bewaard gebleven, maar zijn helaas aan het oog van de bezoeker onttrokken. Zo ook het grafmonument van gravin Anna Elisabeth van Solms. Het stamt uit 1706. Het werd in 1795 bij een beeldenstorm vernield, maar men heeft het weten te reconstrueren op basis van een tekening en een gravure. De oorspronkelijke beelden van vier engelfiguren ontbreken echter. Het grafmonument staat overigens ook niet meer op de oorspronkelijke locatie. Tot 1847 stond het tegen de zuidmuur van de meest westelijke schipkapel, de kapel van Zoudenbach, totdat in dat jaar de kapel werd afgebroken. Het grafmonument werd vervolgens overgebracht naar de meest oostelijke kapel van de kooromgang. Zoals hier te zien op deze vooroorlogse prentbriefkaart.
Bij de laatste restauratie werd het grafmonument verplaatst naar de tweede schipkapel, oorspronkelijk de grafkapel van Domdeken Ludolf van den Veen. Later het eigendom van de familie Ploos van Amstel. Helaas is tegenwoordig het grafmonument volledig aan het zicht onttrokken.
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van januari 2008
Nederland kent een aantal bijzondere mausolea. Heel bekend is het mausoleum in Doorn van de voormalig keizer van Duitsland, Wilhelm II. Minder bekend, maar niet minder fraai is het mausoleum op Coopersburg in Akkrum. Het mausoleum werd in 1906 gebouwd voor de naar Amerika geëmigreerde Folkert Kuipers (geb. 1843).
Folkert Kuipers was op 22-jarige leeftijd vertrokken naar Amerika en leefde daar de Amerikaanse droom als Frank Cooper, een uiterst succesvol zakenman. Cooper bezocht echter jaarlijks zijn vaderland en liet in Akkrum een woningcomplex bouwen voor de armen, genaamd Coopersburg. Na zijn dood in 1904 in Amerika werd op het terrein van de Coopersburg een mausoleum gebouwd. In februari 1907 kwamen de kisten met de lichamen van Cooper en zijn vrouw aan in Rotterdam per stoomschip. Per spoor werden de kisten naar Akkrum vervoerd. Daar bleken de kisten te groot voor de ruimte in de tombes en moesten ze voorlopig bovengronds blijven. Volgens mondelinge overlevering werd dit probleem in de dagen daarna opgelost door een timmerman, die de kisten ingekort zou hebben...
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van december 2007
Het grafmonument voor Willem van Oranje in de Nieuwe Kerk te Delft is waarschijnlijk het meest afgebeelde grafmonument in het algemeen en op prentbriefkaarten in het bijzonder. Goede tweede is naar alle waarschijnlijkheid de tombe van Nellesteyn in Leersum. Het is tegelijk waarschijnlijk ook het grootste grafmonument in Nederland. Het monument is een ontwerp van J.D. Zocher jr. en werd in 1818 voltooid. Bovenop de graftombe, die werd ingebed in het landschap, werd een toren gebouwd.
Enkele decennia later werd tegen de toren een huisje gebouwd. In het huisje was een keuken met een schouw ondergebracht, terwijl in de toren een woonkamer was ingericht en diende een alkoof als slaapruimte! Hier woonde een gezin dat zorgde voor het onderhoud van het monument, de bijbehorende begraafplaats en de omgeving. Op nevenstaande prentbriefkaart met poststempel 1930 is de aanbouw aan de achterzijde van het monument nog duidelijk te zijn. Onduidelijk is tot wanneer het grafmonument daadwerkelijk bewoond is gebleven. Pas in 1952 is het huisje door de gemeente Leersum afgebroken.
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van november 2007
Niet alleen het leven is vergankelijk, ook de dood. Bovenstaande vooroorlogse prentbriefkaart van het Sint Adelberts Kerkhof in Bloemendaal toont dit nog maar eens aan. Doordat de begraafplaats niet zo heel groot is, kan met enig speurwerk het standpunt van de fotograaf van deze prentbriefkaart gevonden worden. Maar als je probeert te oriënteren op de gefotografeerde grafmonumenten kom je bedrogen uit. Geen enkele van deze grafmonumenten is nog aanwezig anno 2007! Je zult het moeten doen met de bijzondere boompartij en het pad in het midden van de foto.
Het jammere is dat met het verdwijnen van de oude grafmonumenten ook een stuk geschiedenis van dit kleine kerkhof verloren gaat. Wat rest is dan slechts een foto.
Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van oktober 2007