Historische ontwikkeling van de plaats Soest
Van de vroegste ontwikkelingen rond Soest is weinig bekend. Bij archeologisch onderzoek heeft men sporen ontdekt die aantonen dat rond 11.000 jaar voor Christus groepen jagers deze streek bevolkten. In de duinen bij Soest zijn verder werktuigjes gevonden van ongeveer 8.000 jaar voor Christus. Wat tastbaarder zijn de verschillende grafheuvels die dateren van plus minus 2.000 jaar voor Christus. Een van die grafheuvels, het Enghenbergje genaamd, is te vinden op de Eng, temidden van de bouwlanden.
Nieuwegein is gevormd rond de dorpskernen van Jutphaas en Vreeswijk. Het is een nog jonge gemeente, ontstaan in de jaren zeventig van de vorige eeuw en vooral bedoeld als groeikern voor het naburige Utrecht. In 1971 telde Nieuwegein 13.000 inwoners. Ruim vijftig jaar later zijn dat er meer dan 65.000. De nieuwe generatie begraaft of cremeert zijn doden op het naoorlogse Noorderveld, gelegen bij een industrieterrein. Oudere inwoners begraven hun doden vaak nog op een van de vier dorpskerkhoven die de gemeente rijk is.
De vanaf 1929 aangelegde gemeentelijke begraafplaats van Maarssen bestaat uit een langwerpig, schuin ten opzichte van de Vecht gelegen perceel, dat niet overal even diep is. In de zuidelijke hoek bevindt zich een achtzijdige, van een koepeldak voorziene, aula. Van daaruit lopen drie brede met kastanjes beplante lanen de begraafplaats op. Tussen de lanen bevinden zich een aantal gebogen paden. Meer naar het noordwesten liggen latere uitbreidingen waar sprake is van een formele rechthoekige aanleg in vierkante perken, gescheiden door hagen.
Historische gegevens
De huidige R.K. begraafplaats aan de Straatweg tussen Maarssen en Breukelen dateert uit 1828. Voor die tijd kende Maarssen slechts één kerkhof waar alle inwoners, katholiek of protestant, begraven werden. Deze begraafplaats was rond de huidige Nederlands Hervormde kerk gesitueerd.
Bij Koninklijk Besluit van 22 augustus 1827 werd het begraven in kerken met ingang van 1 januari 1829 verboden. Tevens werd bepaald dat in elke gemeente een begraafplaats van tenminste 25 bij 25 meter moest worden ingericht, gelegen buiten de bebouwde kom. In dorpen met minder dan 1000 zielen mocht echter de bestaande begraafplaats in gebruik blijven. In Maarssen bleef dan ook het kerkhof naast de kerk de enige begraafplaats.
Dat duurde niet lang. Onder pastoor G. van Nooy werd een eigen R.K. begraafplaats aangelegd achter de kerk op Beresteyn (gebouwd in de jaren 1755-1759 en dienst gedaan tot 1885). In 1879 liet pastoor Essink het kerkhof vergroten naar de Oostzijde aan de Vecht. Later volgden nog diverse uitbreidingen.
Ariënsmonument
Eén van de meest markante onderdelen van de begraafplaats is het graf van Dr. Alphons Ariëns. Een sober grafmonument met de inscriptie "Ariëns Priester" siert 
zijn laatste rustplaats. Aanvankelijk bestond het monument uit een kleine kapel die om het graf was gebouwd. In 1969 werd dit monument vervangen door een nieuw monument, bekostigd door het NKV.
Alphons Ariëns was pastoor in Maarssen van 1908 tot 1928. Hij was grondlegger van de katholieke arbeidersbeweging, stuwende kracht in de katholieke drankbestrijding en één van diegenen die aan de basis stonden van de katholieke vrouwenbeweging. (2002)
Literatuur
- Een eeuw Heilig Hart Parochie Maarssen, I. van Veldhuizen (1985)
De huidige rooms-katholieke begraafplaats van Rijsenburg maakt onlosmakelijk onderdeel uit van de geschiedenis van dit Utrechtse dorp. De begraafplaats dateert van 1872 maar niet ver uit de buurt ligt nog een restant van het eerste katholieke kerkhof. Op dat kerkhof, bij het kerkje uit 1810, werd de toon gezet door de adellijke families die in en rond Driebergen en Rijsenburg grote buitenplaatsen lieten bouwen.
Achter de parochiekerk St. Petrus Banden in Driebergen-Rijsenburg ligt het restant van de eerste katholieke begraafplaats van Rijsenburg. Omgeven door een smeedijzeren hekwerk liggen nog vijf grafzerken rond een monumentale graftombe. De grafstenen in het grind zijn van een tweetal pastoors en van drie notabele families. Ze liggen echter geen van alle nog op hun oorspronkelijke plaats. De grote graftombe is van de vooraanstaande familie Van Rijckevorsel.
Op 25 augustus 1827 stelden de Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht alle steden en dorpen op de hoogte van het Koninklijk Besluit waarin het begraven in de kerk en binnen de bebouwde kom verboden werd. Dit K.B. hield in dat met ingang van 1 januari 1829 alle steden en dorpen met meer dan duizend inwoners buiten de bebouwde kom een begraafplaats voor de gehele bevolking moesten aanleggen.
Aangezien de gemeente Driebergen-Rijsenburg in 1829 minder dan 1000 inwoners had bleef men zijn doden op het kerkhof rond de Kerk aan de Hoofdstraat begraven. Toen in 1859 de beschikbare capaciteit van de begraafplaats rond de kerk praktisch volledig benut was en de bevolking van de gemeente Driebergen-Rijsenburg de grens van 1000 inwoners was gepasseerd, besloot de gemeente een nieuwe begraafplaats aan te leggen. In 1860 kocht men van de gezusters Van der Meulen uit Utrecht, eigenaressen van landgoed De Dennenburg, een stuk grond aan de Traaij voor fl 450,21. Nadat het kerkhof aan de Hoofdstraat was gesloten, werd de eerste algemene begraafplaats aan de Traaij op 1 december 1860 in gebruik genomen.
Het rechthoekige terrein kreeg een inrichting in een rechtlijnige, zgn formele stijl. Aan de linkerzijde (van de ingang) kwamen de armen- en huurgraven, in het midden en ter rechterzijde de eigen graven. Langs de centrale as van de begraafplaats lagen de grafkelders.
Met het aanstellen van een doodgraver bestond er ook behoefte aan een doodgraverswoning en een berging. De gemeente liet hiervoor de architect H.J. van den Brink een plan uitwerken. Deze maakte een ontwerp voor twee gebouwen bij de ingang van de begraafplaats aan de kop van de loodrechte as. Het linker gebouw diende als doodgraverswoning en het rechter als baarhuis. Omwille van de werkgelegenheid besloten burgemeester en wethouders in 1861 het werk onderhands aan een Driebergse uitvoerder te besteden voor een bedrag van fl 2197,-. De keuze viel op meester-timmerman Mathijs Fukkink.
In 1952 schreef de toenmalige gemeente Doorn een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe begraafplaats. Het ontwerp van prof. W.C.J. Boer viel daarbij op, vooral vanwege de "heldere ruimtelijke structuur". In 1958 werd de Nieuwe Algemene Begraafplaats aan de Oude Arnhemsebovenweg in gebruik genomen.
Boer voelde zich verwant met een nieuwe generatie architecten en landschapsarchitecten, die af wilden van de traditionele, vaak romantische begraafplaatsen. Het ontwerp van Boer is dan ook in de geest van de functionalistische idealen van het 'Nieuwe Bouwen'. Het grondvlak is opgezet met loodrechte hoeken en rechte lijnen. Geen slingerende paden, maar kamers, rechthoekige en onbehaagde kamers bepalen het beeld van de begraafplaats. De architect had als credo 'Arm of rijk, na de dood is ieder gelijk'.
Op deze begraafplaats zijn daarom alle grafstenen vrijwel gelijk. Niet alleen wat betreft de maatvoering, maar ook in het gebruikte materiaal, de marmersoort Bianco de Mare. Hierdoor is het plaatsen van bloemen en objecten aan zeer strenge eisen gebonden. Wel zijn er zijn 5 soorten graven (klasse 1 t/m 5). Maar het geheel geeft een sober beeld, dit in tegenstelling tot de Oude Algemene Begraafplaats, welke een veel romantische uitstraling heeft. Een groter contrast is haast niet denkbaar.
In 2006 ging Doorn op in de nieuwe gemeente Utrechtse Heuvelrug. (2001-2010)
Tot in de negentiende eeuw werd in Doorn begraven op het kerkhof rond de Maartenskerk en op de begraafplaats aan de Kampweg. Maar in 1870 bleek deze begraafplaats te klein en een uitbreiding was niet mogelijk gezien de regels die indertijd golden voor de aanleg of uitbreiding van een begraafplaats. De oplossing vond de gemeente in de aanleg van een algemene begraafplaats aan de Amersfoortseweg. Het kocht voor het bedrag van 810 gulden een bosperceel van douairière Munter van Doorn. Een raadslid bekeek in 's Graveland een tweedehands hek dat mogelijk als hek kon dienen voor de begraafplaats, maarhet was in dusdanig slechte staat dat werd besloten tot aanschaf van een nieuw hek, bij L. Vincent te Schiedam. In 1872 was deze begraafplaats gereed. De begraafplaats aan de Kampweg werd niet meer gebruikt en zou in 1904 geruimd worden. Op de plek werd in 1909 de tweede kerk van de Gereformeerde Gemeente in Doorn gebouwd.
Aanvankelijk lag de nieuwe begraafplaats helemaal buiten de bebouwde kom, maar intussen heeft de bebouwing deze dodenakker ingehaald.
Oorspronkelijk was het een perceel eikenbos, nu nog staan er een aantal monumentale eiken uit die tijd. De Doornse timmerman Jan Koudijs kreeg opdracht een bestek met tekening te maken voor een lijkenhuisje. De gemeenteraad keurde het ontwerp en de begroting van 1387 gulden goed en gunde Koudijs zelf de bouwopdracht. Het baarhuisje werd in de zomer van 1873 opgeleverd. Het gebouw heeft een neogotische stijl.
Vanaf ingang leidt een middenas met verschillende afbuigende paden tot een van oorsprong symmetrische opzet. In de oorspronkelijk aanleg werden veel loofbomen gebruikt, maar in de noordelijke uitbreiding van 1890 en de uitbreiding van 1910 werd meer coniferen gebruikt. De (onbekende) architect wilde in ieder geval dat de bezoekers van de begraafplaats in stemmige sfeer konden rondwandelen.
In de meidagen van 1940 vond soldaat Chris Meijer hier een tijdelijke laatste rustplaats. Meijer kreeg de kogel op 12 mei 1940, omdat hij als voorbeeld moest dienen voor de troepen die in die dagen met een veel sterkere tegenstander te maken kregen. Zij vochten een ongelijke strijd. Zo ook Chris Meijer. Op 22 mei werd hij begraven op de begraafplaats van Dieren.
Tot de ingebruikname van de Nieuwe Algemene Begraafplaats in 1958 werd er begraven. Sindsdien vinden er enkel bijzettingen plaats. In 1959 vond Lou Bandy zijn laatste rustplaats op de Oude Algemene Begraafplaats, naast zijn in 1944 overleden vrouw Eugenie. (2001)
Literatuur
- Marc Laman, Doorn - Geschiedenis en architectuur. Monumenten-Inventarisatie Provincie Utrecht; Zeist, 1995