Een bekende naam in onze vaderlandse geschiedenis is de naam van Johan van Oldenbarnevelt. Maar veel meer dan zijn naam weten we over het algemeen niet van hem. Het is al heel wat als we weten dat hij in het begin van de zeventiende eeuw landsadvocaat [1] was en dat zijn leven eindigde op het schavot. Een relatie tussen deze Johan en Bunschoten komt al helemaal niet in onze gedachten. Toch is die relatie er wel. Jammer genoeg lezen we daar niet over in onze geschiedenisboekjes. Misschien komt dat wel omdat het niet zeker is of die relatie werkelijkheid is of fantasie. Zeker is alleen dat er een gerucht de ronde doet dat zijn graf in Bunschoten ligt.
Plaatsen van herinnering
{seog:disable}Een begraafplaats is altijd een plaats van herinnering. Niet alleen door de functie van het object zelf, maar ook omdat elk mens dat er wordt begraven, een mens was waaraan herinneringen bestaan. Herinneringen die in de loop van de tijd vervagen. Zover vervagen dat alleen de grafzerken nog een herinnering vormen. In het geval van de begraafplaats Memento Mori in Bunschoten geeft de naam al een aanwijzing in de richting van een herinnering: Gedenk te sterven of Denk eraan te [moeten] sterven.
De eerste Joden die handelden in Utrecht mochten daar niet wonen. In Maarssen kon dat wel en daar werd dan ook een begraafplaats aangelegd voor de Joodse gemeente. Met alleen de informatie die begraafplaats aan de Machinekade in Maarssen ligt, kom je niet ver. Er is namelijk niet een, twee, drie iets te vinden aan de Machinekade. Oudere plattegronden bieden echter uitkomst.
Grafzerken in kerken zijn de stille getuigen dat de kerk in oude tijden werd gebruikt als plaats om doden te begraven. Inmiddels is dat al weer bijna 200 jaar niet meer toegestaan. Alleen de zerken in oude kerken herinneren bezoekers eraan dat het ooit een gewoonte was. Zo ook in Bunschoten.
In heel veel plaatsen zijn oude middeleeuwse kerken vaak omgeven door een kerkhof. In veel gevallen is zo’n kerkhof al jaren niet meer in gebruik, in andere gevallen wordt er begraven tot op de huidige dag. Bij de Nederlandse Hervormde Kerk in Bunschoten is dat niet (meer) het geval en is een deel van het kerkhof nu zelfs parkeerplaats.
Het Utrechtse dorp Baambrugge is van oorsprong een agrarisch rivierdorp, ontstaan als lintbebouwing langs het riviertje de Angstel. Sinds 2011 valt het dorp onder gemeente De Ronde Venen, nadat het zeventig jaar lang onder de gemeente Abcoude viel. Voor 1941 maakte Baambrugge deel uit van de gemeente Abcoude-Baambrugge. Al vroeg ging Baambrugge over op het begraven buiten de bebouwde kom.
Het Utrechtse Odijk was tot de samenvoeging met Bunnik in 1964 een zelfstandige gemeente. Het dorp telt twee begraafplaatsen. De protestantse begraafplaats, de oudste van de twee, is gelegen achter het Witte Kerkje aan de Zeisterweg.
In de negende eeuw werd er voor het eerst melding gemaakt van een kerk in Werkhoven. De kerk was gewijd aan Sint Stefanus, een heilige die in het Frankische Rijk in zeer hoog aanzien stond. Het eerste stenen kerkgebouw ontstond waarschijnlijk in de elfde of uiterlijk twaalfde eeuw. Van die romaanse kerk heeft alleen de toren de tand des tijds nagenoeg ongeschonden doorstaan. Ook het grootste deel van het romaanse schip is bewaard gebleven, al is het niet goed zichtbaar. Van het koor is echter geen opgaand deel bewaard gebleven.
De oudste plaats van begraven in Bunnik is in en rond de Oude Dorpskerk aan het Kerkpad. De kerk, gewijd aan Sint Anthonis, stamt uit de dertiende of veertiende eeuw. Omstreeks die tijd zal er ook voor het eerst begraven zijn. Tot 1596 werd het kerkhof gebruikt door de parochie Bunnik. In 1596 gingen kerk en kerkhof over tot de Gereformeerde kerk door de Reformatie, maar de kerk en kerkhof bleven gebruikt worden door dezelfde mensen. In eerste instantie bleef ook de katholieke eredienst.
Na de hervorming was de parochiekerk voor de katholieke gemeenschap verloren gegaan. Het verbod op het uitoefenen van de oude godsdienst dreigde een einde te maken aan het katholieke leven in Soest, hoewel de meeste inwoners de roomse kerk trouw bleven. De eerste jaren werd het oude geloof nog wel getolereerd maar in de zeventiende eeuw zou Soest voor zijn zielzorg afhankelijk zijn van rondtrekkende priesters die dit werk in het geheim deden. Rond 1690 kreeg Soest weer een eigen priester die preekte in een schuurkerk nabij de huidige Petrus en Pauluskerk. Deze kregen de katholieken pas in 1852 door de inzet van pastoor Steenhoff.