Grafzerken in kerken zijn de stille getuigen dat de kerk in oude tijden werd gebruikt als plaats om doden te begraven. Inmiddels is dat al weer bijna 200 jaar niet meer toegestaan. Alleen de zerken in oude kerken herinneren bezoekers eraan dat het ooit een gewoonte was. Zo ook in Bunschoten.
In heel veel plaatsen zijn oude middeleeuwse kerken vaak omgeven door een kerkhof. In veel gevallen is zo’n kerkhof al jaren niet meer in gebruik, in andere gevallen wordt er begraven tot op de huidige dag. Bij de Nederlandse Hervormde Kerk in Bunschoten is dat niet (meer) het geval en is een deel van het kerkhof nu zelfs parkeerplaats.
'Helmond kiek noar oe eige' was eens het motto op een Open Monumentendag, waarbij het organiserend comité een speciale fietsroute had uitgezet langs verschillende karakteristieke punten in de stad Helmond. Daarbij werden onder andere het kasteel van Helmond en de begraafplaats van de familie Wesselman op een eilandje in park de Warande aangedaan.
Marcus van Eindhoven
Bij een proefopgraving op het plein voor de Catharinakerk in Eindhoven deed het team van stadsarcheoloog Nico Arts in 2002 een spectaculaire vondst. Het team vond het skelet van een jongetje van circa tien jaar dat rond 1300 in de oude Catharinakerk moest zijn begraven. De jongen werd Marcus genoemd, naar de afbeelding van Sint Marcus op een muntje dat bij hem werd gevonden.
Hoeveel kloosterbegraafplaatsen Nederland ooit telde, is geheel onbekend. Vandaag de dag zijn er nog een kleine tweehonderd, maar lang niet alle meer in gebruik. In de afgelopen decennia zijn er tientallen, zo niet honderden geruimd. De stoffelijke overschotten zijn vaak overgebracht naar andere kloosters of begraafplaatsen waar nog wel ruimte was of waar de congregatie nog wel gevestigd was.
Het dorp Zuurdijk in de Groningse gemeente Het Hogeland heeft ruim honderd inwoners. Eigenlijk bestaat het dorp uit drie kernen. Het meest westelijk ligt Eerste Zuurdijk. Dit is de oude dorpskern, waar de kerk, het kerkhof en de begraafplaats liggen.
Aan de rand van het Drentse dorp Gasselte, dat zijn oorsprong vindt in de vroege middeleeuwen, staat een opvallend kerkje. Rijdend door de Dorpsstraat valt het kerkje echter nauwelijks op. Ter nauwer nood kan een glimp ervan opgevangen worden achter de woonhuizen.
Aan de noordkant van de Kerk aan Zee in Muiderberg ligt al honderden jaren een mysterieuze grafsteen. Een aangespoelde Poolse zeeman zou er begraven zijn, zo gaat het verhaal. Maar er doen over dat graf zoveel verhalen de ronde…
Heidense kerkhofjes of begraafplaatsen zijn geen vreemd begrip in Nederland en Vlaanderen. Het betreft vaak plaatsen waaraan een oud verhaal hangt, waar of niet waar. Zo’n plekje met een oud verhaal ligt ook in het West-Friese dorpje Westwoud. Ooit stond hier een forse kerk, nu rest alleen het kerkhof.
Niet ver buiten het dorp Oosterland in de gemeente Schouwen-Duiveland, ligt de gemeentelijke begraafplaats. In 2008 kondigde de gemeente aan dat een klein deel van de begraafplaats geruimd zou worden. Dat was nodig om ruimte te maken voor nieuwe graven. Reden om eens nader naar deze begraafplaats en het begraven in Oosterland te kijken.