Fleur-de-lis

De fleur-de-lis vinden we op begraafplaatsen met name terug op hekwerken rond graven en op het toegangshek en hekwerk rond de begraafplaats. Strikt genomen gaat het om drie bloemkroonbladeren, waarvan de buitenste bladeren overhangend zijn en de middelste rechtopstaand. Onderaan worden ze verbonden door een horizontale band. In de loop der tijd zijn er weliswaar verschillen in de uitvoering ontstaan, maar de basis blijft hetzelfde. Het is echter geen funerair symbool dat verwijst naar de dood of een leven na de dood. Het symbool is zo algemeen dat we het ook aantreffen op bijvoorbeeld tuinhekken.

Fleur-de-lis betekent letterlijk leliebloem, echter is de afgebeelde bloem een gestileerde iris. De naam zorgt dus voor verwarring, al is bekend dat vroeger de iris en lelie door elkaar gebruikt werden. Het motief op zich komt in diverse culturen terug, van de Romeinen tot het Midden-Oosten. In de Europese traditie is het gebruik te herleiden tot de Merovingische koningen die een fleur-de-lis-motief op hun scepters hadden. Volgens de legende zou in 481 de Maagd Maria tijdens de kroning van Clovis I aan hem zijn verschenen en hem een lelie hebben overhandigd. Latere Franse koningen voerden een blauw schild met gouden fleur-de-lis-motieven als wapen. Om die reden wordt de fleur-de-lis ook wel Franse Lelie genoemd. In de heraldiek spreekt men van lis-de-jardin (tuinlelie) als het gaat om een echte lelie in plaats van een fleur-de-lis. De fleur-de-lis wordt vooral geassocieerd met heraldiek en de lelie met de Maagd Maria. Vanaf de middeleeuwen werd de fleur-de-lis ook gebruikt als een symbolische weergave van de Heilige Drie-eenheid (Vader, Zoon en Heilige Geest). In de Europese architectuur komt de fleur-de-lis als motief voor vanaf de elfde eeuw.

We kunnen dus stellen dat de fleur-de-lis feitelijk niets met de dood te maken heeft. En zolang er geen Franse koning in het desbetreffende graf ligt, kunnen we gerust aannemen dat de fleur-de-lis als motief op hekwerken op begraafplaatsen geen bijzondere betekenis heeft. Wanneer toegepast op een hekwerk vormen de motieven slechts versieringen die het aanzien van een hekwerk net wat meer karakter geven. De fleur-de-lis moet overigens niet verward worden met een uitvoering van een fleuron of kruisbloem, een vergelijkbaar bloemmotief dat zowel in de heraldiek als architectuur gebruikt wordt. Soms is het onderscheid echter niet te maken.