Symboliek

Plant (ook bereklauw genoemd) waarvan de bladeren gebruikt zijn als voorbeeld voor ornament in de bouwkunst van de oudheid. De acanthus heeft zijn funeraire symboolwaarde vooral te danken aan zijn stekelige bladeren.

Op het einde van de 5de eeuw voor Christus zou de Griekse beeldhouwer Kallimachos een kapiteel gekapt hebben naar een bosje acanthusbladeren op het graf van een jong meisje. Het Korinthisch kapiteel hoorde daarom aanvankelijk voornamelijk thuis in de funeraire architectuur. De overledene had de beproevingen van leven en dood, gesymboliseerd door de stekelige bladeren, glansrijk overwonnen. Het acanthusblad is meteen ook een afdoende bezwering voor de Bijbelse vervloeking: 'doornen en distelen zal de aardbodem voortbrengen' (Genesis, 3.18).

Symbool van Christus omdat hij recht de zon tegemoet vliegt net zoals Christus, bij zijn hemelvaart, recht omhoog naar het licht was gegaan.

De esculaap of aesculaap is een oud Grieks symbool dat staat voor de geneeskunde. Het symbool bestaat uit een staf waarom zich een slang slingert. De slang staat in de esculaap symbool voor de genezing, omdat dit dier zijn huid kan afwerpen, hetgeen staat voor herboren worden en genezing, maar ook door zijn beet de dood kan brengen.

De eerste en laatste letter van het Griekse alfabet. Een symbool voor God als begin en einde van de kosmos.

De grondslag voor deze symboliek vormen bijbelteksten als "Ik ben de Eerste en Ik ben de Laatste; buiten Mij is er geen God." (Jesaja 44:6). De beide letters werden veel gebruikt ter versiering van christelijke graven, om aan te duiden dat de overledene in God zijn begin en zijn einddoel gezien had.

Van oudsher wordt het oog gezien als de spiegel van de ziel, maar vooral als het Goddelijk Oog. Het gebruik van het oog als symbool is dan ook ouder dan het christendom. Zo symboliseerde in het Oude Egypte het Oog van Horus bescherming, koninklijke macht en goede gezondheid. Het rechteroog van de god Horus werd ook geassocieerd met de zonnegod Ra en werd daarom ook wel het Oog van Ra genoemd. Het Oog van Horus werd in de vorm van een amulet aan overleden farao's meegegeven om hen te beschermen in het hiernamaals.

In de bijbel wordt het oog gebruikt als een symbool van de goddelijke alwetendheid en van de vaderlijke zorg, zie bijvoorbeeld Psalm 34:16: 'Het oog van de Heer rust op de rechtvaardigen'. Vaak wordt het oog van God weergegeven in een driehoek, soms met zonnestralen. Die driehoek is het zinnebeeld van de Drie-eenheid of Drievuldigheid, de theologische opvatting dat God bestaat uit drie entiteiten, de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. De zonnestralen symboliseren levenskracht en onsterfelijkheid.

Symbool van de hoop, ontleend aan Hebreeën 6:19 "De hoop is het veilige en vaste anker van onze ziel".

De gevlekte aronskelk, die zijn bloem omhoog naar de hemel richt, was in de Middeleeuwen een symbool van Maria. Vermoedelijk wegens zijn naam die aan de Bijbelse Aäron doet denken. De tante van Maria, Elisabeth, stamde uit het geslacht Aäron. De bloem werd ook als 'lelieachtig ten hemel wijzend' aangeduid. Vaak is de bloem verwerkt in guirlandes.