Alziend oog

Van oudsher wordt het oog gezien als de spiegel van de ziel, maar vooral als het Goddelijk Oog. Het gebruik van het oog als symbool is dan ook ouder dan het christendom. Zo symboliseerde in het Oude Egypte het Oog van Horus bescherming, koninklijke macht en goede gezondheid. Het rechteroog van de god Horus werd ook geassocieerd met de zonnegod Ra en werd daarom ook wel het Oog van Ra genoemd. Het Oog van Horus werd in de vorm van een amulet aan overleden farao's meegegeven om hen te beschermen in het hiernamaals.

In de bijbel wordt het oog gebruikt als een symbool van de goddelijke alwetendheid en van de vaderlijke zorg, zie bijvoorbeeld Psalm 34:16: 'Het oog van de Heer rust op de rechtvaardigen'. Vaak wordt het oog van God weergegeven in een driehoek, soms met zonnestralen. Die driehoek is het zinnebeeld van de Drie-eenheid of Drievuldigheid, de theologische opvatting dat God bestaat uit drie entiteiten, de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. De zonnestralen symboliseren levenskracht en onsterfelijkheid.

Het symbool komt op begraafplaatsen vooral voor op grafmonumenten tussen 1850 en 1900, een periode waarin meer gebruik werd gemaakt van oude klassieke symboliek, zoals de ouroboros, de staartbijtende slang, die ook een herkomst heeft in het Oude Egypte. Binnen de Europese schilder- en bouwkunst wordt het Alziend Oog al in de zeventiende eeuw toegepast en het symbool is in verschillende Nederlandse kerken te vinden, bijvoorbeeld als plafondschildering.

Tegenwoordig wordt het Alziend Oog vooral geassocieerd met de vrijmetselarij, hoewel het daar slechts een kleine rol in vervult. Complottheoretici zien er de invloed in van de vrijmetselarij op de wereldheerschappij, met name de onstaansgeschiedenis van de Verenigde Staten. Het gebruik van het symbool is echter al veel ouder en komt bijvoorbeeld ook voor binnen het hindoeïsme.