In 1884 was Leeuwarden een van de grotere steden in Nederland. Er woonden toen bijna 70.000 mensen wat voor die tijd al een behoorlijk aantal was. Net als in zoveel andere steden heerste armoede aan de ene kant en rijkdom aan de andere. In een dergelijke stad gebeurden zaken die ons ook vandaag de dag nog bekend voorkomen. Wie kent bijvoorbeeld niet het verhaal uit 2005 van de "pianoman" in Engeland? De man was stom en niemand wist wie hij was. In 1884 vond een dergelijke gebeurtenis ook in Leeuwarden plaats, echter met een meer dramatische afloop.
Op zondagmiddag 13 april 1884 zag agent van politie Van Minnen in de Grote Kerkstraat dat een meute jongeren zich rondom een arme, ronddolende, vrouw verdrong. De agent nam de belaagde vrouw mee naar het politiebureau. Daar werd die dag omstreeks vijf uur het volgende in het dagrapport van de Leeuwarder Politie vermeld: "Deze vrouw is stom en doof, en misschien ook krankzinnig, zoo dat het onmogelijk is gewaar te worden, van waar of wie zij is". Door de politie werd vastgesteld dat de vrouw volledig bij zinnen was. 's Avonds rond half tien besloot inspecteur J. Bakker haar onder te brengen bij de "slaap-stedehouder Ferwerda" in de Reigerstraat. Een aantal dagen later verscheen in de Leeuwarder Courant het volgende bericht:
Wie kent deze vrouw? "Zij is gekleed met oude katoenen japon (Pompadoer), bruine omslagdoek met grijzen rand, oude ronde zwart strooijen hoed en draagt schoenen met spijkers. Zij is ongeveer 35 jaren oud en heeft in voorkomen veel van eene zigeunerin".
De oproep verscheen in verschillende kranten en ook in het Algemeen Politieblad. Alle oproepen waren zonder resultaat; niemand reageerde op de oproep. Op 21 mei 1884 werd de onbekende vrouw ondergebracht in het Leeuwarder Armenhuis in de Haniasteeg. Jarenlang bleef haar identiteit onbekend totdat ze op 30 
mei 1889 overleed aan tuberculose in het Stadsziekenhuis. Omdat nooit ontdekt werd wie zij was, begroef men haar op kosten van de gemeente Leeuwarden, zoals dat destijds ook met andere bewoners uit het armenhuis, minvermogenden, onbekende drenkelingen en bedelaars werd gedaan.
Op 1 juli 1889 's morgens om acht uur lieten drie lijkbezorgers haar in een graf zakken op de vijfde afdeling, rij 16 graf 3. Dit algemene veld van de begraafplaats Spanjaardslaan werd al aan het eind van de negentiende eeuw aangepast en later volgde een algehele afschaffing van de vijfde klasse. De plek waar de onbekende doofstomme vrouw werd begraven is nu dan ook nagenoeg verdwenen.
Bronnen
- Leeuwarder Courant, 11-05-2002
- Grafregisters algemene begraafplaats Spanjaardslaan
