Het ontstaan van Kollum hangt sterk samen met de ligging op de noordelijke rand van zandgronden die aan het begin van onze jaartelling deels overdekt waren geraakt met veen. Al in de tweede helft van achtste eeuw wordt Colleheim genoemd in een register van het klooster Fulda. Tot aan de eerste bedijkingen van het gebied stond het gebied ten noorden van het huidige Kollum onder invloed van de zee. Ontginning en bedijking van deze gebieden leverde veel grond op en was derhalve voor kloosters zeer interessant.
In 1944 vonden er gesprekken plaats tussen de gemeente Terschelling en de vertegenwoordigende boswachter van Staatsbosbeheer over de aanleg van een nieuwe begraafplaats op grond van Staatsbosbeheer. In september 1944 antwoordde de boswachter dat hij positief stond tegenover het bestemmen van ruim 1 hectare bos tot begraafplaats. De locatie die de gemeente op het oog had betrof een bosperceel met naaldhout en een heuvelachtige ondergrond, direct naast het in 1942 aangelegde Engelse kerkhof, gelegen langs de Longway.
* Zwolle 10 november 1789 – † Joure 17 juli 1872
Op nagenoeg alle begraafplaatsen, waar dan ook, vindt je de eenvoudige grafmonumenten van gewone mensen met bijzondere verhalen. Het gaat meestal om onopvallende grafmonumenten waardoor de verhalen ook verborgen blijven. Dan zijn er ook grafmonumenten met teksten, symbolen of tekens die wel vragen opwerpen. Zoals op Westermeer, de gemeentelijke begraafplaats van Joure, waar een eenvoudige zerk ligt met daarop drie medailles afgebeeld.
De man met twee namen
In Appelscha, op begraafplaats Oosterse Es, liggen enkele vondelingen begraven waar een verhaal aan te wijden is. De begraafplaats, ten zuiden van het dorp, werd in 1869 aangelegd. Maar sommige personen die er begraven liggen, verhalen van gebeurtenissen uit het begin van de negentiende eeuw.
In het licht heuvelachtige Gaasterlân waant men zich even niet in Fryslân. Het terrein golft hier en het wegverkeer is er belangrijker dan het vervoer over water. Van oudsher liggen hier kleine dorpen en gehuchten met een zeer oude oorsprong. Een van die plaatsjes is Mirns. Het ligt nabij de kust van het huidige IJsselmeer en heeft een historisch kerkhof, maar geen kern of duidelijke dorpsstructuur.
Langs de kaatsbaan en kerk van het Friese Weidum voert de weg naar de boerderij Mr. W.W. Bumaleen. Achter deze boerderij bevindt zich de particuliere begraafplaats der Buma's. De pachtopbrengst van de boerderij vormt de basis voor het onderhoud en de instandhouding van de begraafplaats. Een fraai hekwerk vormt de toegang tot de begraafplaats. Op de pijlers waaraan het hekwerk is gehangen, lijken twee leeuwen met de familiewapens van het geslacht Buma en het geslacht Hora Siccama de wacht te houden. Achter dit hekwerk voert een laan naar de begraafplaats zelf.
Op het Hervormde kerkhof van Beetsterzwaag valt vooral het grote, omheinde grafvak voor de Friese adellijke familie Van Harinxma thoe Slooten op. Links daarvan, aan de rand van het kerkhof, staat een klein grafmonument dat door de toegepaste symboliek ook de aandacht trekt. Het betreft een monument op het graf van Basoeki, overleden op 11 november 1924. Een opvallende naam tussen alle Friese namen op het kerkhof met al even opvallende symboliek.
Het eiland Terschelling kent vandaag de dag vijf begraafplaatsen, waarop goed te zien is hoe verbonden het eiland is met de zee. Dat is af te lezen aan de grafmonumenten met daarop vele afbeeldingen van schepen of teksten die verwijzen naar de zee, maar ook aan de ligging van de begraafplaatsen. Die van West-Terschelling liggen hoog in de duinen, terwijl ook voor die van Midsland en Hoorn wat hogere gedeelten zijn opgezocht. Er is echter ook nog een kerkhof dat gelegen is op een hoge terp. Het gaat hier om het kerkhof van Striep.
In het buurtschap Tacozijl ten westen van het Friese Lemmer ligt aan de voet van de Zeedijk een kleine Joodse begraafplaats. Het buurtschap bestaat naast de begraafplaats uit slechts enkele boerderijen en een uitwateringsluis, hier zijl genaamd. Tacozijl is echter vooral bekend van het Ir. D.F. Woudagemaal, in gebruik genomen in 1920.
Voor het jaar 1000 was er rondom het huidige Friese Workum al bewoning. Dat zal vooral op terpen zijn geweest omdat het gebied toen nog volledig beheerst werd door het getijde van het Almere, de oude binnenzee waar nu het IJsselmeer is gelegen. Twee van die terpen, Algeraburen en Kerkeburen, staan bekend als de eerste bewoningsplekken in deze omgeving. Niet lang daarna zal er hier ook begraven zijn.