Sinds 2012 ben ik nauw betrokken bij de gemeentelijk begraafplaats Rust Zacht aan de Kappeweg in Wijhe. De begraafplaats wordt onderhouden door vrijwilligers, waarvan ik de coördinator ben in samenwerking met de beheerder Paul Terhorst van de gemeente Olst-Wijhe.
Wijhe is een dorp gelegen tussen de steden Deventer en Zwolle aan de rivier de IJssel. De begraafplaats ligt buiten het dorp in een landelijke omgeving. Omdat de oude begraafplaats Memento Mori in het dorp vol dreigde te raken, is in 1904 een stuk grond buiten het dorp aangekocht. De huidige begraafplaats is in 1907 in gebruik genomen. In de loop der jaren is de begraafplaats diverse malen uitgebreid, voor het laatst in 2005. De begraafplaats is omgeven door een beukenhaag en ligt midden tussen de weilanden. Op de kleine rotonde voor de ingang van de begraafplaats staan fraaie rododendrons met in het midden een tulpenboom.
De begraafplaats was ingedeeld in een aantal klassen, maar die zijn in 1966 afgeschaft. Het mooie aan het oude gedeelte vind ik de bijzondere grafstenen die er staan, waarvan sommige met smeedijzeren hekwerken, graftrommels en veel symboliek. De grijze hardsteen bepaalt hier het beeld. In de jaren negentig van de vorige eeuw werd op de begraafplaats een ruimte ingericht voor kindergraven en voor het bijzetten van urnen in een urnenkelder of urnenmuur. Er is inmiddels ook een strooiveld.
Er liggen op de begraafplaats ook enkele graven die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog en waar heel interessante verhalen bij horen. Zo liggen er vlak bij de ingang de graven van twee omgekomen piloten en een navigator. Hun vliegtuigen zijn respectievelijk op 19 november en 6 december 1944 neergeschoten.
Grafmonument Willy Polak, omgekomen bij een beschieting.
Dan ligt er op de scheiding tussen het oude en het nieuwe gedeelte van de begraafplaats het graf van de Joodse Willy Polak. In de vroege ochtend van 6 februari 1945 werd op de dijk bij Wijhe een Duitse vrachtauto beschoten door een Engelse Mosquito. De gevolgen waren verschrikkelijk. Niet een vrachtauto met Duitsers bleek beschoten, maar een van de laatste transporten van Joodse Amsterdammers op weg naar Westerbork. Eén van de overledenen was Polak, geboren op 23 oktober 1915 te Amsterdam.
En er is nog het verhaal van net na de bevrijding. Op 7 mei 1945 werd Wijhe getroffen door een ramp bij de vloerzeilfabriek. Daar werden met een paard en wagen landmijnen naar toe gebracht om ze onschadelijk te maken. Daarbij moet iets mis zijn gegaan, want rond 5 uur werd Wijhe opgeschrikt door een geweldige ontploffing nabij de fabriek. Toegesnelde hulp vond een deel van het gebouw veranderd in een puinhoop en overal slachtoffers. De trieste balans was 19 doden in de leeftijd van 4 tot 28 jaar. Wat er mis is gegaan, niemand zal het ooit weten. Het is voor te stellen dat de verslagenheid in Wijhe groot was, twee dagen na de Duitse capitulatie. Op woensdag 9 mei 1945 werden de overledenen na de dienst in de kerk op de katholieke en de algemene begraafplaats in een gezamenlijk graf begraven. Enkele slachtoffers zijn elders begraven.
Op onze begraafplaats is in 2009 het nieuwe deel van de begraafplaats ingericht met veel coniferen, rododendrons en bomen. In de loop der jaren heeft het groen op de begraafplaats steeds meer betekenis gekregen. Door ons onderhoud ziet de begraafplaats er goed uit en daar ben ik trots op.
