‘De berg’ vervult een belangrijke plaats in mijn leven. Ik kom er al van jongs af aan. En ik wil er ook naar terug, als het zover is. Vier generaties Heemels gingen mij voor. Voor iemand die wel iets heeft met tradities is begraven worden op ‘de berg’ geen willekeurige keuze. Het is een kwestie van gevoel.
{seog:disable}De Sint Andreasberg in Melick, onder de rook van Roermond en lokaal bekend als ‘Kerkberg’ is tegenwoordig een van de zogenaamde ‘geluksplekken’ in de gemeente Roerdalen, een plek die bewoners ‘gelukkig’ maakt. U zult als lezer misschien denken dat de gemiddelde inwoner van de gemeente Roerdalen daarmee te typeren valt als ‘zwartgallig’, want wie wordt er nu gelukkig van een kerkhof? Maar het moet gezegd: het oude parochiekerkhof op de Melickse Kerkberg is een bijzonder mooie plek. Langs een drukke provinciale weg gelegen weliswaar, maar toch altijd weer een oase van rust waar bomen ruisen en je als eenzame bezoeker kunt genieten van een prachtig uitzicht op het uitgestrekte Roerdal. En als je daarin niet zozeer geïnteresseerd bent, biedt het intieme kerkhof genoeg moois om een (kunst)historisch hart bij op te halen; oude grafmonumenten binnen een patroon dat de contouren van de kerk volgt die in februari 1945 door terugtrekkende Duitse troepen werd opgeblazen. Het enige overblijfsel van die kerk doet dienst als kerkhofkapel. In en rond de kapel bevinden zich grafmonumenten uit de zeventiende en achttiende eeuw. Maar op deze plek zijn ook begravingen aangetroffen die veel ouder zijn, daterend uit de zevende en achtste eeuw. De berg is dus al minstens vijftien eeuwen in gebruik als begraafplaats en dat zal hopelijk ook nog heel lang zo blijven.
Als kind werd ik geraakt door de sfeer die er met Allerzielen heerste als ik met mijn moeder het graf van mijn jonggestorven vader kwam verzorgen. Graven met verse bloemen en brandende kaarsjes waartussen keuvelende dorpsbewoners liepen, meestal gepijnigd door een koude ‘Allerheilige-windj’. De bezoeken aan het graf van mijn vader vormden het begin van een nu al meer dan dertig jaar oude interesse in begraafplaatsen en de historie van het begraven. ’Mijn vader gaf onbewust richting aan mijn leven’, schreef ik in mijn proefschrift over begraafcultuur in Roermond tussen 1870 en 1940 (2016). De historische Roermondse begraafplaats trok al vroeg mijn aandacht; ik ben medeoprichter en was voorzitter van de Stichting Oude Kerkhof, publiceerde het nodige over deze indrukwekkende dodenakker (zie: www.oudekerkhofroermond.nl) en geef er als vrijwilliger nog altijd rondleidingen. Maar mijn aandacht beperkt zich niet tot de Roermondse begraafplaats. Vanaf 2020 ben ik voorzitter van Stichting Funerair Erfgoed Limburg die zich inzet voor het behoud van het funeraire erfgoed in de provincie Limburg. En tegelijkertijd blijft het kerkhof in Melick me boeien. Sinds 2018 zet de Stichting Kerkberg zich onder mijn leiding in voor het behoud van deze mooie locatie en doet ze haar best de geschiedenis ervan te onderzoeken. Dat moet uitmonden in een boek over ‘de berg’, de mensen die hier werden begraven en de historie van het dorp Melick. Daar kan ik ‘mijn ziel en zaligheid’ in kwijt. U zult begrijpen dat de Kerkberg mijn ‘funeraire plek’ is…
Maurice Heemels is voorzitter van Stichting Funerair Erfgoed Limburg en mederichter van Stichting Oude Kekrhof in Roermond.
Header: Kerkhof Melick (foto Laurens Eggen)
