Tja…en dan krijg je plotseling de vraag wat je funeraire plek is op Urk. Daar moest ik toch wel lang over nadenken. De gemeente Urk heeft twee begraafplaatsen en een kerkhof. En daar zijn toch funeraire plekjes genoeg te vinden, zou je denken.
Toch is dat nog niet zo eenvoudig. Urk, een voormalig eiland, waar de eilandmentaliteit met al zijn voor- en nadelen nog steeds sterk aanwezig is. Een samenleving die erg betrokken is bij elkaar, en hoewel op kerkelijk gebied heel erg versnipperd, in geval van nood en verdriet meteen weer samen sterk staat.
Op het oude kerkhof, gelegen op het hoogste punt van het voormalige eiland, wordt al sinds 1600 begraven. In 1954, nadat Urk eiland af was, werd begraafplaats “Holkenkamp” in gebruik genomen. Volgens de toenmalige bewoners lag de begraafplaats “mijlen” ver buiten de bebouwde kom. In tegenstelling tot de verwachtingen, groeide de bevolking op het voormalige eiland explosief. Zo snel dat niet alleen binnen twintig jaar de nieuwe begraafplaats omringd werd door bebouwing, maar ook zodanig dat er alweer een nieuwe begraafplaats nodig was. Vandaar dat in 1974 begraafplaats “De Vormt” geopend werd, nog verder van de bebouwing dit keer. Deze begraafplaats wordt binnenkort ook alweer voor de derde keer uitgebreid. Het is best wel uniek dat hier bijna geen crematies plaatsvinden en ook opvallend is dat het sterftecijfer heel laag is. Op een bevolking van bijna 22.000 inwoners zit dit net boven de 100 begrafenissen per jaar. Dit komt door de bijzondere leeftijdsopbouw van de bevolking. De helft van de inwoners van Urk is jonger dan 25 jaar.
Vlakbij het oude kerkhof bij “Het Kerkje aan de Zee” bevindt zich het Vissersmonument. Hier kan men de honderden namen lezen van de vele mannen, soms nog kinderen, die op zee gebleven zijn. Er is geen familie op Urk te vinden die hier niet mee te maken heeft gehad. Ook dit is een bijzondere plek.
Maar het echte funeraire gevoel krijg ik toch op de oudste begraafplaats, het kerkhof. Hier ligt ons voorgeslacht. Waar de vele bijzondere monumenten elk hun eigen verhaal vertellen. Je proeft er de verbondenheid met de zee. Zo kan men aan de monumenten zien of het een goed jaar was voor de visserij of een slecht jaar. Bijzonder ook dat vaak het beroep van de overledenen word vermeldt. Zoals wethouder, schoolmeester of dokter. Maar ook het ambt van dominee of ouderling.
Wat ook opvalt zijn de vele kinderen die hier begraven zijn, soms meerdere uit hetzelfde gezin. We hebben nu te maken met corona, maar in vroegere tijden maakten de Spaanse griep, cholera en andere besmettelijke ziekten ook veel slachtoffers. En als er, kijkend naar ruim een eeuw geleden, op een bevolking van pak weg 3.000 inwoners vijftig kinderen in een jaar overlijden dan heeft dat natuurlijk veel impact. Zo leeft volgens mij Urk en haar inwoners voort op de begraafplaatsen. Hoe ouder, hoe meer verhalen ze te vertellen hebben.
Maarten Hakvoort (1969) is sinds 1 september 1994 in dienst bij de gemeente Urk. Vanaf het jaar 2000 als beheerder van de gemeentelijke begraafplaatsen op Urk.
