Een drama in drie bedrijven
Toen ik, na het overlijden van mijn moeder, een aantal persoonlijke documenten van mijn beide ouders doornam, bekeek ik ook het lagere school rapport van mijn vader. Bij één van de rapportmomenten was in de kolom waar cijfers hoorden te staan geschreven “Niet vast te stellen wegens schoolverzuim”. Vooral in het voorjaar en begin van de zomer moest mijn vader als boerenzoon thuis bijspringen en ging daarom vaak niet naar school. De herinnering aan dat schoolrapport komt telkens weer bij me naar boven als ik in Oosterwolde achter de Dorpskerk het prachtige pilaartje zie staan dat het graf van ‘meester’ Noordhof markeert.
{seog:disable}Geert Arends Noordhof wordt geboren op 16 mei 1815 in Westervelde bij Norg (Dr.). Hij wordt ondermeester in Roden. Op 1 mei 1838, hij is dan nog maar 22 jaar, hoofd der school in Elsloo (Fr.) en trouwt drie jaar later met de zeven jaar oudere Roeloffina Harms Eising uit Westerbork. Zo’n negen maanden later wordt dochter Hilligje Geerts geboren en weer twee jaar later zoon Harm.
In 1857 schrijft Noordhof de dorpsbeschrijving, zoals alle hoofden der scholen in Friesland dat geacht worden te doen aan de hand van vooraf opgestelde richtlijnen. Hierdoor krijgen we een betrouwbaar beeld van het dorp halverwege de negentiende eeuw.
Als zoon Harm zeven jaar is, wordt Geert Noordhof onderwijzer in Oosterwolde (Fr.). Harm is later tegelijk met zijn vader onderwijzer op dezelfde school in Oosterwolde tot hij in 1863 op nog maar 22-jarige leeftijd overlijdt.
Twee jaar daarna treedt zijn zus Roeloffina in het huwelijk met Jouke Luitzen Posma en krijgt twee kinderen. De jongste, een zoon, wordt vernoemd naar zijn overleden oom Harm. Roeloffina overlijdt, na een lang ziekbed, 13 maanden na de geboorte; en een dag later overlijdt plotseling ook de kleine Harm….. Jouke blijft dan achter met een dochter van vier.
Geert Arends Noordhof heeft in zeven jaar tijd beide kinderen verloren en zijn kleinzoon. Zelf overlijdt hij in 1871, ruim een half jaar na Roeloffina en de kleine Harm. Hij is dan 23 jaar aan de school in Oosterwolde verbonden geweest.
Omdat kinderen ook toen al vaak mee moesten helpen bij het werken op de boerderij of op het land, gingen ze maar een deel van het jaar naar school, vaak daarom de winterschool genoemd. Maar meester Noordhof zorgde er voor dat zijn leerlingen tóch huiswerk kregen en daardoor geen achterstand opliepen ten opzichte van de kinderen die wél naar school konden. Als dank hebben zijn leerlingen (én hun ouders natuurlijk) een fraai monument op zijn graf laten zetten; een monument dat me altijd aan mijn vader herinnert.
Jan Koops is voorzitter van de Stichting Begraafplaatsen Oosterwolde en Fochteloo en publiceert onder meer over de geschiedenis van de Stellingwerven zoals in 2019 het boek 'Luudklokken en klokkestoelen in Stellingwarf' (samen met Sietske Bloemhoff), geschreven in de streektaal.
