Bij het grafmonument van Renste Bellinga Swalve in Bunde (Ostfriesland - Duitsland)
Hoe betrekkelijk grenzen zijn maakt ook de grafcultuur duidelijk. Eeuwenlang trokken mensen de grens over in het grensgebied van Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland. Het is daarom niet zo verwonderlijk dat we op verschillende kerkhoven in Ostfriesland Nederlandse teksten aantreffen op de grafmonumenten. Belangwekkend was de onlangs gehouden workshop (31-3/1-4-2011) Memento Mori over sterven en begraven in Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland in Leer (Ostfriesland).
Op het fraai ommuurde kerkhof van de evangelisch-reformierte Sankt Martins-Kirche in Bunde zijn veel zerken en stèles voorzien van grafdichten in de Nederlandse taal, die de betrekkelijkheid van de grens bevestigen. Een voorbeeld daarvan is de stèle op het graf van Renste Bellinga Swalve.
Bij het verzetsmonument op de NH Begraafplaats van Opeinde (Smallingerland)
Het monument herinnert aan de overval op de boerderij van de familie De Vries op Legauke onder Opeinde. De overval, die ten doel had onderduikers op te pakken, vond plaats op 21 november 1944. De schietpartij die ontstond, kostte het leven van Gerardus Wagenaar, die op de boerderij zat ondergedoken, en van de broers Jan, geboren op 17 november 1919, en Marten de Vries, geboren op 7 juli 1921.
Bij de zerk van Jakob Bralten
In 1884 werd de begraafplaats van Wapserveen aangelegd. Op een ingemetselde gietijzeren plaat staat het vermeld. Op de zerk van landbouwer Jakob Bralten, die in 1888 overleed, lezen we:
Hier rust een laatste telg van een aloud geslacht,
Wiens nagedachtenis deez’ hulde wordt gebracht;
Hij was voor velen steeds een redder uit den nood;
Zij assche ruste thans in ’s aardrijks koelen schoot.
We mogen aannemen, dat hij niet getrouwd is geweest. Kinderen heeft hij in elk geval niet gehad; hij was de laatste telg van het geslacht, zoals het grafdicht ons vertelt. Oud is hij niet geworden. Hij werd slechts 58 jaar. Blijkbaar heeft hij velen aan zich verplicht als “redder uit den nood”. Zij hebben de hulde aan zijn nagedachtenis gezien als een morele plicht.
Het grafdicht op het graf van Samuël Johannes van den Bergh (1814-1868), begraafplaats Oud Eik en Duinen.
DAALT DE DOOD EENS OP MIJN KRUIN
ALS MIJN EINDE NADERT
AAN DE VOETEN VAN UW DUIN
WORD' MIJN STOF VERGADERD
VREDIG ZIJ DE RUSTE DAN
ME IN UW SCHOOT BESCHOREN
’T ZOETSTE SLAAPT DE VRIJE MAN
WAAR HIJ IS GEBOREN
S.J. v. d. B.
AAN MIJN VADERLAND