Heemse - NH kerk en kerkhof

De kerk

Uit geschiedkundige bronnen is bekend dat in Heemse in 1240 een kerspel bestond. De oudste fundamenten van de huidige kerk kunnen op omstreeks 1300 worden gedateerd. Uit deze vroege periode rest een romaans doopvont uit omstreeks 1200. Ook bezit de kerk nog een fragment van een sarcofaagdeksel dat sinds de 15e eeuw fungeert als nisafdekking boven een lichtspleet aan de noordzijde van de torenverdieping. het deksel bezit een eenvoudige vlakversiering.

Tijdens werkzaamheden in 1936 ontdekte men een zwaar beschadigde priesterzerk, liggend in het middenpad,met het opschrift "Int jaer ons Heren 1525 ... Gheert Moll pastor in Hee(m)se" en de afbeelding van een miskelk.
In 1610 gaat het gebouw over naar het protestantisme. De vloer is in deze periode geplaveid met plavuizen in de paden, gele straatklinkertjes onder de banken en een aantal zerken die op één na door een latere vloer tot 1975 aan het oog ontrokken zijn geweest. Bij de restauratie en uitbreiding van de kerk in 1936 wordt in de kerk een nieuwe houten vloer op hoger niveau aangelegd; de voorziening laat in het koor het oude bestand aan zerken en tegel- en baksteenvloer ongemoeid. In de podiumvloer voor de kansel wordt een grote hardstenen grafsteen, die mogelijk bij het maken van een verwarmingskanaal het veld heeft moeten ruimen, een zichtbare plaats gegeven.

Met de restauratie in het midden van de jaren zeventig worden de gangpaden weer op het niveau van vóór 1936 gelegd, met, als voorheen, grijze plavuizen. Slechts vier zerken blijven zichtbaar; de overige rusten op hun gevonden plaats onder de banken. Hier zullen ze blijven liggen, omdat er geen plaats in de vloer is te vinden waar de goede exemplaren niet aan verdere slijtage onderhevig zijn; het overeind zetten tegen de muur wordt historisch niet juist geacht.

In de kerk ligt waarschijnlijk ook begraven dichteres Clara Feyoena van Sytzama. Kort voor haar dood in 1807 schonk zij de kerk van Heemse een kerkorgel "uit liefde voor de godsdienst".

Het kerkhof

Een groot deel van het oude kerkhof word overschaduwt door een reusachtige eik. De boom is het grafmonument van dominee Wineke. Toen deze in 1836 stierf wenste hij geen steen op zijn laatste rustplaats, maar een jonge boom. De eik is in de loop der tijd vergroeid met het gietijzeren hekwerk van het graf en heeft een naastgelegen zerk doen barsten. Opvallend is ook het grote familiegraf van de baronnen Ittersum, welke een behoorlijk vervallen indruk maakt. (2001)

Literatuur

• 'Begraafplaats Heemse', in: Langs dodenakkers in het Overijssels Vechtdal p25.
• K.T. Meindersma. De hervormde kerk van Heemse. Uitgave Kerkvoogdij Heemse. z.j.