Zandsteen

Een sedimentair- of afzettingsgesteente dat voornamelijk bestaat uit aan één gekitte zandkorrels.

Bij de sedimentatie van de zandkorrels uit het zandsteen werden ook silt, kalk, grind, glimmers, veldspaat en andere gesteentefragmenten afgezet. Deze hebben samen onder druk de typische zandsteen opgeleverd. Door verwering wordt een van oorsprong geelbruine zandsteen grijs. Doordat tussen de afzettingen ook bepaalde oxides en andere mineralen voorkomen, kan de kleur van zandsteen verschillende varianten bruinrood tonen.

Zandsteen bestaat voornamelijk uit kwarts. De in Nederland veel toegepaste zandsteen komt meestal uit het graafschap Bentheim dat net over de grens bij Oldenzaal ligt. In de groeven bij Gildehaus werd een kwalitatief goede zandsteen uit de oudste perioden van het Krijt gewonnen. Door het relatief hoge ijzergehalte had deze steen wel het nadeel dat deze soms bruine vlekken vertoonde. Het schoonmaken van deze steen verhevigde vaak juist de bruine vlekken en kringen. Het materiaal is gebruikt van de Middeleeuwen tot in de 20ste eeuw. In eerste instantie, tot circa 1400, werd de zandsteen uit Bentheim vrijwel uitsluitend gebruikt in een gebied dat enkele tientallen kilometers van de groeven lag. Het vervoer vond in hoofdzaak per wagen plaats. Daarna begon met het vervoer van de steen over de Overijsselse Vecht en kon een groter gebied bediend worden. In de 17de eeuw werd de Bentheimer zandsteen naast de blauwe hardsteen uit België de meest gebruikte natuursteen in de Republiek. In het noordelijke deel van de Nederlanden gebruikte men in de Middeleeuwen ook het rode zandsteen uit de omgeving van Hameln aan de Wezer voor sarcofagen en grafstenen. De steen werd genoemd naar de stad waar de handel in deze zandsteen plaatsvond: Bremen. Via de Wezer bracht men de zandsteen naar Bremen en van daaruit vervoerde men de steen over zee naar het noordelijk deel van de Nederlanden. In het zuiden werd rode zandsteen uit zuidelijkere groeven toegepast, zoals die uit de omgeving van de Main.