In Nederland telt de provincie Noord-Holland na Zuid-Holland de meeste inwoners, maar staat zeker niet op de tweede plaats wat het aantal begraafplaatsen betreft. Met het aantal van 408 begraafplaatsen komt Noord-Holland pas op de 6e plaats.
an deze 408 begraafplaatsen is bijna 47% (191) in gemeentelijk eigendom. Dit percentage ligt aanzienlijk hoger dan het landelijk gemiddelde dat op 33% ligt. Begin negentiende eeuw zijn veel hervormde kerkhoven en begraafplaatsen overgenomen door gemeenten op last van de provincie en later om te voldoen aan de wetgeving van 1869 die vereiste dat elke gemeente minstens over 1 algemene begraafplaats diende te beschikken. De tweede groep begraafplaatsen in Noord-Holland wordt gevormd door die van de katholieke gezindte. Ruim 27% (111) valt daar onder. Slechts 52 begraafplaatsen (13%) hebben een PKN- of hervormde signatuur. Daarnaast is er nog een klein aantal particuliere begraafplaatsen (13), net zoveel als in Drenthe.
De verdeling naar aard/gezindte kan als volgt worden weergegeven:
Begraafplaatsen naar gezindte, Noord Holland 2023
Wat het aantal gemeentelijke begraafplaatsen betreft komt de provincie Noord-Holland landelijk gezien op de derde plaats. Alleen de provincies Gelderland en Zuid-Holland scoren op dit aantal hoger. Noord-Holland telt ook nog 22 Joodse begraafplaatsen. Met dit aantal komt Noord-Holland op de vijfde plaats, met dien verstande dat de grootste Joodse begraafplaatsen van Nederland in Noord-Holland te vinden zijn (Muiderberg, Ouderkerk aan de Amstel en Zeeburg). Qua oppervlak vertegenwoordigen de Joodse begraafplaatsen in Noord-Holland 45% van het totale oppervlak aan Joodse begraafplaatsen in Nederland.
Kijken we naar het aantal begraafplaatsen dat in Noord-Holland bij of rond een kerk ligt, dan is dat met een aantal van 163 precies 40% van het totaal. Van dat aantal liggen er 50 daadwerkelijk rond een kerk (waarvan er twaalf geruimd zijn). De overige 113 liggen achter of naast een kerk.
Noord-Holland is de provincie waar het eerste Nederlandse crematorium werd gebouwd. Driehuis-Westerveld was jarenlang het enige crematorium in Nederland. Inmiddels telt Noord-Holland 18 crematoria, waarvan 4 in Amsterdam. Of het aantal crematoria nog zal toenemen, is momenteel niet duidelijk. Nederland kent nu bijna 120 crematoria.
In totaal zijn er van de 408 begraafplaatsen zeker 18 begraafplaatsen in zoverre geruimd dat er geen grafmonumenten meer aanwezig zijn. Dat betreft veelal oude kerkhoven waarbij vaak de kerk nog aanwezig is. Daarnaast zijn er 55 begraafplaatsen gesloten, ofwel ruim 13% van het totaal. In Noord-Holland wordt uiteindelijk op zo’n 335 begraafplaatsen daadwerkelijk nog begraven, iets meer dan 82% van het totaal. Verder zijn voor Noord-Holland nog de gegevens vastgelegd van 95 verdwenen begraafplaatsen, waarvan alleen al in de gemeente Amsterdam 35.
In totaal zijn in Noord-Holland 43 begraafplaatsen of onderdelen op die begraafplaatsen van rijkswege beschermd. Daarnaast zijn er, voor zover bekend, in Noord-Holland 72 begraafplaatsen van gemeentewege beschermd. Ten opzichte van het totaal aantal gemeentelijk beschermde begraafplaatsen in Nederland maakt dit aantal zo'n 14% van uit.
Zoals vermeld telt Noord-Holland maar liefst 111 katholieke begraafplaatsen (waaronder de oud-katholieke begraafplaats nabij Aalsmeer). Dat is ruim 27% van het totaal aantal begraafplaatsen in de provincie. Daarmee is Noord-Holland na Noord-Brabant en Limburg verhoudingsgewijs de provincie met het hoogste percentage aan Katholieke begraafplaatsen. Dat is iets wat algemeen weinig bekend is.
Formeel kent Noord-Holland geen oorlogsbegraafplaatsen, maar dat is bekeken vanuit het eigendom. Natuurlijk is er de Georgische begraafplaats Loladze op Texel en de Eerebegraafplaats te Bloemendaal. Door gemeenten of particuliere stichtingen worden deze begraafplaatsen in stand gehouden. Daarnaast kennen veel gemeentelijke begraafplaatsen een ‘plot’ of deel voor gesneuvelde geallieerde soldaten, zoals een groot veld op De Nieuwe Ooster in Amsterdam of op de gemeentelijke begraafplaats in Bergen. Daarnaast ligt er in Bergen ook nog een zogenaamd Russisch kerkhof wat in feite een massagraf is dat in 1799 werd aangelegd na een mislukte invasie van een Brits-Russisch leger om de Fransen hier te verslaan.
De gemeente met de meeste begraafplaatsen in Noord-Holland is Medemblik. Met het aantal van 28 staat deze gemeente niet in de top 10 van Nederlandse gemeenten met de meeste begraafplaatsen. Amsterdam staat op de tweede plaats met 25 begraafplaatsen (recent met 2 begraafplaatsen van Weesp erbij) en Schagen staat op de derde plaats met 21 begraafplaatsen. Eén gemeente in Noord-Holland telt maar één begraafplaats: Oostzaan. Een vijftal andere gemeenten kent er maar twee. Door fusies zal de verdeling in de komende jaren ongetwijfeld wijzigen.
Gekeken naar het oppervlakte dat de begraafplaatsen in Noord-Holland beslaan, dan komt de provincie op de vierde plaats. Het gaat om net iets minder dan 11% van het totale oppervlakte aan begraafplaatsen, in totaal 464 hectare. De grootste begraafplaats in de provincie betreft vooralsnog De Nieuwe Ooster in Amsterdam met ruim 33 hectare. Gemiddeld is er in Noord-Holland 1,6 m2 per inwoner aan grafruimte beschikbaar, wat ten opzichte van het gemiddelde van 2,4 m2 relatief laag is. Alleen Zuid-Holland en Flevoland kennen minder grafruimte per inwoner.
* Bij het overnemen van gegevens s.v.p. vermelden: Dodenakkers.nl - Kenniscentrum Funerair Erfgoed
