De provincie Noord-Brabant heeft momenteel de meeste begraafplaatsen in Nederland, maar met Gelderland direct als tweede. De provincie komt met zijn oppervlak op de tweede plaats en qua aantal bewoners op de derde plaats. Die verhouding zien we gereflecteerd in het aantal begraafplaatsen. Noord-Brabant komt tot een totaal van 692 begraafplaatsen, 15% van het totaal aantal begraafplaatsen in Nederland. Van deze 692 begraafplaatsen is iets meer dan 16% (113 stuks) in beheer bij een gemeente. Dit percentage ligt ver onder het landelijk gemiddelde dat op ongeveer 33% ligt. Noord-Brabant telt dan ook 13 gemeenten die geen gemeentelijke begraafplaats kennen, maar waarschijnlijk alleen een algemeen deel beheren op een bijzondere begraafplaats of over een begraafplaats beschikken samen met een andere gemeente.
Zoals uit onderstaande taartdiagram snel duidelijk wordt zijn de meeste begraafplaatsen in Noord-Brabant van Rooms-katholieke signatuur. Iets minder dan 56% betreft een katholieke begraafplaats (waaronder ruim een derde van alle kloosterbegraafplaatsen in Nederland). Alleen in Limburg ligt het percentage katholieke begraafplaatsen nog hoger, terwijl dat voor heel Nederland gemiddeld op 28% ligt.
De verdeling naar aard/gezindte kan als volgt worden weergegeven:
Begraafplaatsen in Noord Brabant naar gezindte 2024.
Met het aantal Joodse begraafplaatsen staat Noord-Brabant op de zesde plaats. Er zijn in totaal 21 Joodse begraafplaatsen. Opvallend is dat een aantal grote steden in Noord-Brabant geen Joodse begraafplaats (meer) kent. De Bossche Joden werden begraven in Vught en die van Breda voornamelijk bij Oosterhout. Een kleine Joodse begraafplaats die in 1903 bij Breda werd aangelegd, is in 1961 alweer geruimd om plaats te maken voor een snelweg. Vermeldenswaardig zijn ook de drie Joodse begraafplaatsen van Putte. Die zijn niet voor Nederlandse Joden, maar voor de Joodse gemeenschap van Antwerpen.
Kijken we naar het aantal begraafplaatsen dat in Noord-Brabant nog te vinden is bij of rond een kerk, dan is dat met een aantal van 241 iets minder dan 35% van het totaal. Van dat aantal liggen er 55 (waarvan 18 reeds geruimd) daadwerkelijk rond een kerk. De overige liggen achter of naast een kerk.
Momenteel bevinden zich in Noord-Brabant ook 45 particuliere begraafplaatsen, tegen 34 in 2016. Het aantal particuliere begraafplaatsen is de laatste jaren sterk gestegen vanwege het feit dat er veel natuurbegraafplaatsen zijn aangelegd in de provincie. Momenteel telt Noord-Brabant 7 natuurbegraafplaatsen, bijna een vijfde van alle natuurbegraafplaatsen in Nederland.
Ook het aantal crematoria is de laatste jaren gegroeid. De laatste 10 jaar zijn er 7 crematoria bijgekomen in Noord-Brabant wat het totaal op 17 brengt. Momenteel zijn er nog 2 crematoria gepland. Momenteel staat de provincies op de derde plaats, maar zo zomaar kunnen doorstijgen naar de tweede plaats. Het oudste crematorium in de provincie is te vinden in Heeze, gebouwd in 1976 en in handen van Dela. Twee jaar later volgde het tweede crematorium in Breda en in de jaren tachtig kwamen er nog eens 2 bij. De rest volgde daarna.
In totaal zijn er van de 692 begraafplaatsen zeker 32 begraafplaatsen in zoverre geruimd dat er geen grafmonumenten meer aanwezig zijn. Ongetwijfeld zullen dat er nog meer zijn, vooral bij oude kerken. In totaal zijn ook 107 begraafplaatsen gesloten, ofwel iets meer dan 15% van het totaal. In Noord-Brabant wordt uiteindelijk op zo’n 552 begraafplaatsen daadwerkelijk nog begraven. Verder is vastgesteld dat er nog eens 149 begraafplaatsen in Noord-Brabant verdwenen zijn. Alleen de gemeente Eindhoven is al goed voor 21 verdwenen begraafplaatsen. In totaal zijn ook 25 kloosterbegraafplaatsen verdwenen, maar dat aantal zal waarschijnlijk nog groeien in de komende jaren.
In totaal zijn 95 begraafplaatsen of onderdelen op die begraafplaatsen van rijkswege beschermd. Daarmee is Noord-Brabant de provincie met het hoogste aantal van rijkswege beschermde begraafplaatsen of onderdelen (14% van het totaal aantal begraafplaatsen in de provincie en 16% van het totaal aantal beschermde begraafplaatsen). Van 70 begraafplaatsen in Noord-Brabant is bekend dat ze van gemeentewege zijn beschermd, de meeste rooms-katholiek.
Een opvallende feit ten aanzien van Noord-Brabant is verder nog dat bijna een derde van alle oorlogsbegraafplaatsen van Nederland in deze provincie ligt. Dat zijn er in totaal tien. Er zijn in Nederland totaal 33 oorlogsbegraafplaatsen. In Noord-Brabant zijn oorlogsbegraafplaatsen voor Engelsen, Canadezen, Polen en Belgen te vinden.
Naast begraafplaatsen met een hervormde, grieks-orthodoxe of particuliere signatuur beschikt Noord-Brabant sinds 1982 ook over een islamitische begraafplaats. Daarmee beschikt Noord-Brabant over één van de 5 islamitische begraafplaatsen in Nederland, die geheel in handen zijn van een islamitische organisatie. Daarnaast is nog op 6 bijzondere begraafplaatsen en op 13 gemeentelijke begraafplaatsen een islamitisch grafveld te vinden. Bijzonder is die in Waalwijk waar veel Molukse moslims wonen.
De gemeente met de meeste begraafplaatsen in Noord-Brabant is Land van Cuijk, ontstaan door een fusie in 2022, met 60 begraafplaatsen. Een andere fusiegemeente, Altena, staat op de tweede plaats met 36 begraafplaatsen terwijl Oss met 35 begraafplaatsen de derde plaats inneemt. Voor de fusies van de eerste twee gemeenten stond Oss bovenaan. Landelijk gezien staat Land van Cuijk met 60 begraafplaatsen op een gedeelde 4e plaats (met gemeente Westerkwartier), wat Nederlandse gemeenten met de meeste begraafplaatsen betreft.
Alle begraafplaatsen in Noord-Brabant zijn goed voor 13% van het totale oppervlak aan begraafplaatsen in Nederland. Het gaat in totaal om 560 hectare. De grootste begraafplaats betreft de in 2022 geopende natuurbegraafplaats Huis ter Heide in De Moer in de gemeente Loon op Zand. Die telt 32 hectare. De grootste gemeentelijke begraafplaats in Noord-Brabant telt net iets meer dan 9 hectare en betreft die van Bergen op Zoom. Gemiddeld is er in Noord-Brabant momenteel 2,1 m2 per inwoner beschikbaar, net iets lager dan het landelijke gemiddelde van 2,4 m2.
* Bij het overnemen van gegevens s.v.p. vermelden: Dodenakkers.nl - Kenniscentrum Funerair Erfgoed
