De provincie Gelderland heeft het grootste oppervlak (zonder binnenwater) van alle provincies in Nederland, pakweg 59 km2 meer dan Noord-Brabant. Dat laat zich voor beide provincies vertalen in het grote aantal begraafplaatsen. Het aantal inwoners is waarschijnlijk voor het aantal begraafplaatsen minder een factor dan het oppervlak. Gelderland komt tot een totaal van 691 begraafplaatsen maar het iets kleinere Noord-Brabant telt er net iets meer.
Van de 691 begraafplaatsen in Gelderland is 33% (228) in handen van een gemeente. Dit percentage ligt nagenoeg gelijk met het landelijk gemiddelde dat op 33% ligt. Met iets meer dan 26% vormen de katholieke begraafplaatsen de tweede groep in Gelderland gevolgd door iets meer dan 16% aan begraafplaatsen met een PKN of hervormde signatuur. Gelderland kent ook 7 oorlogsbegraafplaatsen, zo'n 1% van het totaal maar wel 1/5 van het totaal aantal oorlogsbegraafplaatsen in Nederland. Noemenswaardig is dat Gelderland verder het hoogste aantal gemeentelijke (228), particuliere (74) en Joodse begraafplaatsen (45) van alle provincies kent. Inmiddels telt Gelderland ook een islamitische begraafplaats.
De verdeling naar aard/gezindte kan als volgt worden weergegeven (zie diagram):
Begraafplaatsen naar gezindte, provincie Gelderland 2024
Met het aantal gemeentelijke begraafplaatsen komt de provincie Gelderland op een eerste plaats met Zuid-Holland als goede tweede met 212 begraafplaatsen en op enige afstand volgt Noord-Holland met 192 gemeentelijke begraafplaatsen. Met het aantal Joodse begraafplaatsen (45) staat Gelderland onbetwist op de eerste plaats. Als bijzonderheid voor deze provincie dient genoemd te worden dat Zaltbommel maar liefst vier Joodse begraafplaatsen kent. Overigens zijn maar liefst 16 Joodse begraafplaatsen in Gelderland verdwenen.
Kijken we naar het aantal begraafplaatsen dat in Gelderland bij of rond een kerk ligt, dan is dat met een aantal van 186 bijna 27% van het totaal. Van dat aantal liggen er 99 daadwerkelijk rond een kerk (waarvan 38 bovengronds geruimd). De overige 87 liggen achter of naast een kerk.
In totaal zijn er van de 691 begraafplaatsen zeker 44 begraafplaatsen in zoverre geruimd dat er geen grafmonumenten meer aanwezig zijn. Ongetwijfeld zullen dat er nog meer zijn, vooral bij oude kerken. Van een aantal andere is de status onduidelijk. Daarnaast zijn zeker zo’n 140 begraafplaatsen gesloten, ofwel 20% van het totaal. In Gelderland wordt uiteindelijk op zo’n 507 begraafplaatsen daadwerkelijk nog begraven. Naast de 16 verdwenen Joodse begraafplaatsen is ook van zo'n 140 andere begraafplaatsen vastgesteld dat ze geheel verdwenen zijn. Deze worden dan ook niet meer meegeteld in de aantallen. Met name in Arnhem en Nijmegen zijn veel locaties van verdwenen begraafplaatsen te vinden.
In Gelderland bevinden zich nu 16 crematoria waaronder het crematorium in Dieren dat in 1954 het tweede crematorium in Nederland was. Het duurde vervolgens 20 jaar voordat in Arnhem, op Moscowa het 2de crematorium van Gelderland werd gebouwd. Het jongste crematorium werd in juni 2023 geopend in Bemmel. Overigens zal in oktober 2024 een crematorium worden geopend in Zevenaar.
In totaal zijn 64 begraafplaatsen of onderdelen op die begraafplaatsen van rijkswege beschermd, waaronder 11 joodse begraafplaatsen. De jongste begraafplaats die van rijkswege beschermd is, is de gemeentelijke begraafplaats Norelbos bij Epe. Deze uit de jaren zestig van de vorige eeuw daterende begraafplaats is aangewezen in het kader van de bescherming van wederopbouwarchitectuur. Van 148 begraafplaatsen in Gelderland is inmiddels bekend dat ze van gemeentewege zijn beschermd. Dat is bijna 30% van het totaal aantal gemeentelijk beschermde begraafplaatsen in Nederland. Voor Gelderland zelf betekent dit dat 21% van alle begraafplaatsen een gemeentelijk monument is, met name bijzondere begraafplaatsen.
Wat verder in Gelderland opvalt is dat deze provincie maar liefst 74 particuliere begraafplaatsen kent. In heel Nederland zijn er 323 bekend, dus in Gelderland alleen al ligt bijna 23% van dat totaal. De groei van de laatste jaren houdt in Gelderland gelijke tred met die in het hele land. Door families of particuliere stichtingen beheerde begraafplaatsen komen verder veel voor in Noord-Brabant (45) en in Overijssel (40). Daarmee is de provincie Gelderland op dit gebied een koploper. Het betreft vooral oudere familiebegraafplaatsen of begraafplaatsen bij een inrichting. Maar er zitten ook grotere begraafplaatsen tussen als Rustoord in Nijmegen of de natuurbegraafplaats in Assel. In de laatste tien jaar zijn er 7 particuliere begraafplaats bij gekomen, waaronder 3 natuurbegraafplaatsen.
De gemeente met de meeste begraafplaatsen in Gelderland is West Betuwe met 53 begraafplaatsen. West Betuwe heeft sinds 2019 het stokje overgenomen van de gemeente Buren dat nu met 32 begraafplaatsen op de tweede plaats komt. Oude IJsselstreek is met 28 begraafplaatsen een goede derde. West Betuwe komt met haar 53 begraafplaatsen op een achtste plaats in de lijst van Nederlandse gemeenten met de meeste begraafplaatsen.
Kijken we naar het oppervlak dat de begraafplaatsen in Gelderland in beslag nemen dan is dat goed voor 16,3% van het totale oppervlak aan begraafplaatsen in Nederland. Het percentage is licht gegroeid door de aanleg van nieuwe grote begraafplaatsen zoals de islamitische begraafplaats bij Arnhem die een oppervlak heeft van 7 hectare. In totaal gaat het in de provincie Gelderland om 705 hectare, het hoogste van alle provincies. De begraafplaats die het meest aan dit getal bijdraagt is de gemeentelijke begraafplaats Moscowa in Arnhem met 33 hectare. Gemiddeld is er in de provincie Gelderland 3,3 m2 begraafplaats per inwoner beschikbaar, boven het Nederlandse gemiddelde van 2,4 m2.
* Bij het overnemen van gegevens s.v.p. vermelden: Dodenakkers.nl - Kenniscentrum Funerair Erfgoed
