Inleiding begraafplaatsstatistieken

Nederland kent ruim 4.600 begraafplaatsen. Daarvan is een deel gesloten (± 900) of nagenoeg geruimd (284). Die geruimde begraafplaatsen worden in de statistieken meegerekend omdat ze vaak nog herkenbaar zijn als kerkhof of begraafplaats en omdat er in de meeste gevallen nog gewoon graven onder het oppervlak liggen. Meestal zijn alleen de grafmonumenten geruimd of ligt er nog een enkel (restant van een) grafmonument. Inmiddels zijn ook de gegevens vastgelegd van bijna 870 verdwenen begraafplaatsen. Dit betreft vooral begraafplaatsen die vanaf de middeleeuwen in gebruik zijn genomen maar inmiddels verdwenen zijn onder woningen, parkeerplaatsen, wegen of industrie. Bij veel van dat soort begraafplaatsen uit de negentiende of zelfs vroege twintigste eeuw zijn alle resten ook ondergronds geruimd. Bij veel oudere begraafplaatsen is dat echter niet altijd het geval, zoals uit de regelmatig opduikende verhalen over vondsten van menselijke resten die het ergste doen vermoeden. Vaak gaat het om een oude begraafplaats die ooit ter plekke lag. 

De verdeling per provincie

Begraafplaatsen per provincie 2025

Ten opzichte van vorige weergaven is het aantal begraafplaatsen in alle provincies toegenomen. Met name voor Gelderland valt een sterke groei op,  de provincie kent nu net zoveel begraafplaatsen als Noord-Brabant. Voorheen telde Utrecht meer begraafplaatsen dan Zeeland, maar ze hebben er nu beide evenveel. De laatste jaren zijn er geen grote gemeentelijke herindelingen geweest die invloed hadden op de verdeling per provincie. Hoogstwaarschijnlijk zullen Gelderland en Noord-Brabant wisselend op plaats 1 en 2 blijven in de komende jaren.

Voor meer statistieken per provincie klik hier.

Naar gezindte

Wanneer gekeken wordt naar de achtergrond van de begraafplaats (gemeentelijk of bijzonder), dan zien we dat gemeentelijke begraafplaatsen nu iets minder dan 33% van het geheel uitmaken en bijzondere begraafplaatsen de rest. Het aandeel gemeentelijke begraafplaatsen blijft dalen, vooral doordat er meer bijzondere begraafplaatsen bijkomen, met name zogenaamde natuurbegraafplaatsen. Van de bijzondere begraafplaatsen vormen de rooms-katholieke het grootste deel met nu iets minder dan 28%, gevolgd door de protestantse of hervormde begraafplaatsen (20%). Vervolgens kennen we nog een groot aantal particuliere begraafplaatsen (7%), joodse (5%) en nog een handvol begraafplaatsen met een andere achtergrond, waaronder bijvoorbeeld oorlogsbegraafplaatsen. Van het totaal blijkt dat ruim 6% wordt ingenomen door geruimde begraafplaatsen die in sommige gevallen niet meer naar gezindte zijn in te delen. Nieuw in het overzicht zijn de twee bekende massagraven in Nederland, één op Ameland en één in Noord-Holland. In de onderstaande diagram is de verdeling met aantallen weergegeven.

Nederland naar gezindte 2025

Geruimde en verdwenen begraafplaatsen

In de loop der eeuwen zijn er in Nederland honderden begraafplaatsen in onbruik geraakt. Dat is goed te zien rond kerken waar soms nog grote grasvelden liggen. Dergelijke kerkhoven zijn ontdaan van de grafmonumenten, maar de stoffelijke resten liggen er meestal nog. Die worden vaak vergeten zoals blijkt bij het graven van sleuven voor riolering of kabels en dergelijke. Dan is er paniek vanwege de botresten die men vindt. Per provincie is een overzicht gemaakt van het aantal bekende geruimde begraafplaatsen: 

Wanneer zo’n kerkhof of begraafplaats weliswaar ontdaan is van zijn grafmonumenten maar als zodanig nog herkenbaar, dan is die opgenomen in de lijst van begraafplaatsen zoals die hier gehanteerd wordt. Veel geruimde begraafplaatsen zijn echter verdwenen onder het plaveisel, bebouwing of onder wegen. Dat is in de provincies Overijssel, Zuid-Holland en Zeeland minder aan de orde. Daar blijven de begraafplaatsen als zodanig nog lang liggen. Onder de geruimde begraafplaatsen bevinden zich 228 kerkhoven, 8 joodse begraafplaatsen en 15 gemeentelijke begraafplaatsen. Vooral rondom kerken, waar men na 1829 stopte met begraven, zijn de kerkhoven in de loop der tijd veranderd in grasvelden.

Er wordt ook gewerkt aan een lijst van geheel verdwenen begraafplaatsen en kerkhoven. Deze lijst is nog van verre van compleet, maar telt inmiddels al 866 begraafplaatsen, waarvan de meeste in de provincie Gelderland. Verdwenen begraafplaats liggen niet alleen op verlaten plaatsen, maar vaak ook midden in de grote steden, zoals in Utrecht onder Hoog-Catharijne waar ooit de Floraboomgaard lag, die vanaf 1811 als armenbegraafplaats werd gebruikt. Wegens het groeiende spoorgebruik is de begraafplaats al in de negentiende eeuw verdwenen.

Joodse begraafplaatsen

Met de acht begraafplaatsen waar geen grafmonumenten meer staan of die deels benut zijn voor andere doeleinden, zijn er nog 247 Joodse begraafplaatsen in Nederland. 239 Joodse begraafplaatsen bevatten nog wel grafmonumenten of zijn nog duidelijk als begraafplaats herkenbaar. Op veel Joodse begraafplaatsen wordt al lange tijd niet meer begraven, maar vanuit het Joodse gebruik zijn die niet gesloten. Indien nodig en mogelijk, zou zo'n begraafplaats gebruikt kunnen worden voor een begraving. Naast deze aantallen zijn inmiddels ook 65 verdwenen Joodse begraafplaatsen geïdentificeerd.

Gelderland kent met 45 Joodse begraafplaatsen de meeste, gevolgd door Overijssel (34) en Zuid-Holland (24). Kijken we echter naar de verhoudingen van Joodse begraafplaatsen ten opzichte van het totaal aantal begraafplaatsen per provincie, dan kent Drenthe het grootste aandeel joodse begraafplaatsen: iets meer dan 11%. In Overijssel is het percentage 10%. De provincie met het kleinste aandeel joodse begraafplaatsen is Fryslân: 2%.

Particuliere begraafplaatsen

Eén groep begraafplaatsen groeide harder dan alle anderen. In 2020 was het aandeel particuliere begraafplaatsen nog goed voor iets meer dan 6% van alle begraafplaatsen in Nederland, 287 in totaal. Nu ligt dat aantal op 327, een aandeel van ruim 7%. Particulier wil zeggen dat niet een geloofsgenootschap, kerkelijke of burgerlijke gemeente het eigendom heeft, maar een privaatrechtelijke partij. Sommige particuliere begraafplaatsen zijn in handen van families en liggen ook op eigen erf of behoren bij een buitenplaats. Een aantal wordt beheerd door bedrijven of stichtingen. Eén van de bekendste particuliere begraafplaatsen is wellicht Driehuis-Westerveld dat in handen is van De Facultatieve. De laatste jaren zijn veel natuurbegraafplaatsen aangelegd. Inmiddels zijn dat er 35 die vaak ook een stichtingsvorm kennen en derhalve onder de particuliere begraafplaatsen gerekend kunnen worden. Per provincie zijn de aantallen als volgt: 

De provincie die qua aantal de meeste particuliere begraafplaatsen telt is Gelderland, gevolgd door Noord-Brabant en Overijssel. Daar is de groei in de afgelopen jaren groot geweest door de toename van natuurbegraafplaatsen. Naar verhouding kent Overijssel op het totaal de meeste particuliere begraafplaatsen. Daar is bijna 12% van alle begraafplaatsen in particuliere handen. Flevoland kent (nog) geen particuliere begraafplaatsen. 

Gesloten begraafplaatsen

Van maar liefst 888 begraafplaatsen is bekend dat ze gesloten zijn. Dat aantal neemt nog steeds toe. Sommige zijn formeel gesloten, andere niet, zoals veel joodse begraafplaatsen. Daarnaast is er nog wel een aantal begraafplaatsen waar geen uitgifte van nieuwe graven meer plaatsvindt, maar alleen nog bijzettingen in bestaande graven. Van de 888 gesloten begraafplaatsen (voor zover bekend) liggen de meeste in de provincie Gelderland, nl. 142 oftewel bijna 21% van de begraafplaatsen daar. Groningen is de provincie met relatief de meeste gesloten begraafplaatsen, namelijk 33%. Fryslân en Noord-Holland zijn de provincies met naar verhouding het minste aantal gesloten begraafplaatsen. Hier is 13% van het totaal gesloten. Het merendeel van de gesloten begraafplaatsen betreft een bijzondere begraafplaats en het is dan ook niet verwonderlijk dat de meeste gesloten begraafplaatsen rondom of bij een kerk liggen.

Begraafplaatsen per inwoner

Nederland kende op 1 januari 2024 volgens het CBS 17.942.942 inwoners. Gekeken naar de 342 gemeenten die Nederland in 2024 kent, heeft gemeente Schiermonnikoog de meeste begraafplaatsen per inwoner. Er is in die gemeente maar liefst één begraafplaats op elke 324 inwoners. Wel zijn twee van de drie begraafplaatsen op het eiland gesloten, maar dan nog scoort Schiermonnikoog hoog. In de gemeente Lelystad moeten de 84.080 inwoners het met slechts één begraafplaats doen. Daar zit weliswaar ook een crematorium bij. Het gemiddelde ligt voor heel Nederland op 3.877 inwoners, tegen 3.868 in 2020 en 3.833 inwoners per begraafplaats in 2016.

Voor de meeste provincies ligt dat aantal onder het gemiddelde, zoals in Fryslân waar gemiddeld 1.334 inwoners per begraafplaats te vinden zijn. In de provincies Flevoland, Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Holland ligt het gemiddelde er fors boven. Uitschieter is Flevoland met 20.492 inwoners per begraafplaats. De dichtst bevolkte provincies kennen dus ook het minst aantal begraafplaatsen voor hun inwoners. Het aantal crematoria is in die provincies dan ook weer hoger. Deze cijfers zeggen echter niets over de grootte van de begraafplaatsen.

Gemeenten met meeste begraafplaatsen (top 10)

De afgelopen jaren is het aantal begraafplaatsen in sommige gemeenten fors toegenomen. Niet door nieuwe begraafplaatsen, maar vooral door fusies van gemeenten. In het verleden waren verschillende Groninger gemeenten steevast hoog in de top-10 te vinden, maar deze werden (tijdelijk) verdrongen door enkele gefuseerde Friese gemeenten. Sinds de totstandkoming van de gemeente Súdwest-Fryslân in 2011 telde deze 84 begraafplaatsen en stond daarmee op de eerste plaats. Door een herindeling in 2018 zijn daar nog eens zestien begraafplaatsen bijgekomen. Ook is een natuurbegraafplaats in de gemeente geopend, waardoor Súdwest-Fryslân nu maar liefst 101 begraafplaatsen telt. De in 2019 tot stand gekomen gemeente Het Hogeland in Groningen telt evenveel begraafplaatsen. Op de derde plaats vinden we nog een nieuwe Groningse gemeente: Eemsdelta met 74 begraafplaatsen. De gemeente Westerkwartier is daardoor met 60 begraafplaatsen verdrongen naar de vierde plaats. Een nieuwkomer op de vijfde plaats is het Land van Cuijk. De op 1 januari 2022 tot stand gekomen gemeente telt eveneens 60 begraafplaatsen.

Twee Friese gemeenten komen we vervolgens tegen op de zesde en zevende plaats. Door verschillende herindelingen telt Noardeast-Fryslân nu 58 begraafplaatsen, De Fryske Marren staat op de zevende plaats met 54 begraafplaatsen. Op de achtste plaats staat nu de Gelderse gemeente West Betuwe, ontstaan in 2019. De gemeente telt 53 begraafplaatsen en de gemeente Leeuwarden is teruggezakt naar de negende plaats met 51 begraafplaatsen. De Zeeuwse gemeente Schouwen-Duiveland stond ook altijd hoog in de top 10, maar is nu terug te vinden op de tiende plaats met 42 begraafplaatsen. De in 2018 geformeerde Friese gemeente Waadhoeke, goed voor 40 begraafplaatsen is nu buiten de top 10 gevallen.

Helemaal onderaan, met ieder slechts één begraafplaats bungelen acht gemeenten: Alblasserdam, Dronten, Lelystad, Oostzaan, Papendrecht, Rozendaal, Sliedrecht en Zeewolde.

Natuurbegraafplaatsen

In 1955 werd in Nederland de eerste 'natuurbegraafplaats' geopend in het kleine plaatsje Assel bij Apeldoorn. Een natuurbegraafplaats is een type begraafplaats die zich onderscheid van de traditionele 'cultuurbegraafplaatsen', die over het algemeen gekenmerkt worden door een specifieke aanleg en natuurstenen grafmonumenten.

Lange tijd was de begraafplaats in Assel nauwelijks bekend, maar na verloop van tijd werd de in een aangeplant bos gelegen begraafplaats steeds populairder. Niet alleen vanwege het feit dat je hier voor onbepaalde tijd kon begraven, maar ook omdat nabestaanden zelf een locatie konden uitzoeken. De begraafplaats heet nu officieel Natuurbegraafplaats Westerwolde. Pas in 2003 volgde in Limburg een tweede natuurbegraafplaats, meer bij toeval dan bewust, maar de locatie werd in korte tijd gevonden door veel mensen. Nadien zijn op meer plaatsen oude productiebossen, landgoederen en zelfs weilanden omgezet in een natuurbegraafplaats. Inmiddels beloopt het aantal 35 en zijn er nog plannen voor meer locaties, ook in Zeeland waar nu nog geen natuurbegraafplaats te vinden is. Met name in provincies waar bos en hei een goede gelegenheid bieden, ontstaan natuurbegraafplaatsen. Een enkele begraafplaats is nog in voorbereiding, maar de aantallen laten zien dat met name de oostelijke provincies populair zijn. Voor de statistiek worden alleen als natuurbegraafplaats nieuw aangelegde begraafplaatsen of (grote delen daarvan) meegenomen in de telling. Een aantal beheerders heeft op bestaande delen van hun begraafplaatsen meer natuurwaarden gecreëerd, maar daar past niet het etiket natuurbegraafplaats bij. Tegenwoordig noemt men dit plekken waar men 'natuurlijk' begraven wordt.

Oppervlak aan begraafplaatsen

Het vastleggen van de grootte van elke begraafplaats gaat gestaag voort en inmiddels ook afgestemd met het Kadaster. Het Kadaster houdt de bestemming van percelen bij en dus ook die van begraafplaatsen. In een aantal gevallen ontbrak de juiste informatie bij het Kadaster. De aantallen vierkante meters per provincie geeft een goede inkijk in welk volume de begraafplaatsen per provincie innemen. Momenteel, begin 2025, blijkt dat bijna 0,13% van het Nederlandse grondoppervlak gebruikt wordt als begraafplaats, oftewel bijna 4.400 hectare.

In onderstaand diagram is de verdeling van het oppervlak in vierkante meter per provincie zichtbaar gemaakt. Daar komt uit naar voren dat Gelderland het grootste oppervlak aan begraafplaatsen kent met een aandeel van ruim 16%. Flevoland heeft het geringste aandeel.

Oppervlakte in vierkante meters per provincie 2025.

Beschermde begraafplaatsen

Het aantal beschermde begraafplaatsen dat in kaart gebracht is, beloopt inmiddels 577. Het gaat om complete begraafplaatsen of onderdelen op die begraafplaatsen die van rijkswege beschermd zijn. Soms is dat vanwege de aanleg, maar soms ook vanwege een enkel grafmonument, vaak vanwege de ouderdom ervan. In Noord-Brabant zijn de meeste begraafplaatsen te vinden met een van rijkswege beschermd onderdeel.

Ook de van gemeentewege beschermde begraafplaatsen zijn in beeld gebracht. Dat zijn er momenteel 503. Vaker dan bij het Rijk zijn hier wel hele begraafplaatsen beschermd vanwege de historische betekenis ervan voor de plaats of de gemeente. In Gelderland zijn de meeste begraafplaatsen gemeentelijk beschermd en opvallend genoeg in Zeeland geen enkele.

Dit betekent niet dat deze cijfers voor Nederland geaccumulleerd kunnen worden. In een aantal gevallen is namelijk de gemeentelijke bescherming een aanvulling op een aanwijzing van een onderdeel als rijksmonument. Dat laatste is het geval bij 37 begraafplaatsen. In totaal zijn dus op 1.043 begraafplaatsen in Nederland op enigerlei wijze onderdelen beschermd, wat neerkomt op ruim 22%.

Crematoria in Nederland

In 1913 werd in Nederland het eerste crematorium gebouwd waar in 1914 de eerste crematie plaatsvond. Lange tijd was het crematorium in Driehuis-Westerveld het enige in Nederland. De Duitsers lieten in de Tweede Wereldoorlog in de kampen Westerbork en Vught ook crematoria bouwen. Na de oorlog zijn deze crematoria niet meer gebruikt en die in Westerbork is zelfs gesloopt. Voor de statistiek worden deze beide crematoria niet meegeteld.

In 1954 kreeg Nederland in Dieren een tweede crematorium en in 1962 het derde in Groningen. In de jaren zestig van de twintigste eeuw volgden nog twee crematoria en in de jaren zeventig 12, waarvan 5 openden in 1973. In de jaren tachtig kwamen er 15 nieuwe crematoria bij en in de jaren negentig nog eens 20. Aan het begin van deze eeuw waren er in Nederland 54 crematoria. Deze lagen verspreid over het hele land en vaak gelegen bij grotere begraafplaatsen. Het percentage overledenen dat in 2000 gecremeerd werd, lag toen op 48,9%.

In de afgelopen vijfentwintig jaar zijn er nog eens 69 crematoria bij gekomen. Tussen 2015 en 2018 maar liefst 26. Het honderdste crematorium in Nederland kwam er in 2017 en werd geopend in oktober van dat jaar in Oudehaske bij Heerenveen. Een jaar later werd het vierde crematorium dat ooit in Nederland was gebouwd gesloopt. Het in 1963 gebouwde crematorium op begraafplaats Nieuw Eykenduynen werd toen vervangen door een multifunctioneel afscheidshuis met uitvaartcentrum én ceremoniegebouw. Opvallend is de toename van het aantal kleine crematoria en technische crematoria. Die laatste vind je gewoon op een industrieterrein.

Eind 2020 lag het percentage crematies in Nederland op 66,4% en onder invloed van COVID-19 was voor het eerst een kleine daling zichtbaar. Maar inmiddels ligt het percentage weer iets hoger, namelijk op 68,4% over 2023. Het aantal crematoria blijft ondertussen groeien.

Groei Nederlandse Crematoria

Het totale aantal crematoria begin 2025 bedraagt nu 122, maar er zijn nog minstens 5 crematoria gepland of momenteel in aanbouw. In juni 2025 gaat een crematorium geopend worden in Son en later ook nog in Vught, Zevenaar en Nederweert. Het oudste crematorium in Driehuis-Westerveld uit 1913 en dat van Groningen uit 1962 zijn inmiddels beschermd als rijksmonument.

Wanneer met de nieuwe Wet op de bestemming lichamen overledenen ook hydrolyse of resomatie toegestaan wordt, zullen er naast crematoria ook gebouwen ontstaan voor het resomeren van lichamen. 

Voor meer statistieken per provincie klik hier.

* Bij het overnemen van gegevens s.v.p. vermelden: Dodenakkers.nl - Kenniscentrum Funerair Erfgoed