War Graves Revisited – door Doeke J. Oostra
Dit jaar is het 100 jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog begon (28 juli 1914). In heel Europa verschijnt er een lawine aan boeken en artikelen. Nederland bleef neutraal in die Eerste maar werd vijf jaar bezet in de Tweede Wereldoorlog. De belangstelling voor WO2 is in Nederland nog altijd enorm, maar tot nu toe was de interesse voor WO1 een stuk minder. Toch verschijnen er bijzondere publicaties over WO1 en zijn er zelfs tentoonstellingen. Het boek ‘War Graves Revisited’ van Doeke J. Oostra is al weer twee jaar geleden verschenen en handelt over oorlogsgraven en oorlogsbegraafplaatsen van beide wereldoorlogen (1914-1918 en 1939-1945). In Nederland en in sommige streken net over de grens. Het is een bijzonder boek geworden. Bijzonder, omdat er niet of nauwelijks boeken verschijnen over de tienduizenden oorlogsgraven in Nederland maar ook door de bijna 600 pagina’s zeer gedetailleerde informatie.
In de eerste helft van de twintigste eeuw was Europa een slachthuis en zijn er meer dan twintig miljoen militairen gesneuveld. De oorlogsbegraafplaatsen, vooral over de grens, zijn vaak monumentale complexen. Na het bestuderen van War Graves Revisited weten we dat sommige oorlogsbegraafplaatsen in Nederland druk bezocht worden en iedereen kent de herdenkingsplechtigheden op 4 en 5 mei, op veel begraafplaatsen.
Veel mensen zullen in ieder geval wel eens zo’n stuk land of een aparte plek op de begraafplaats hebben gezien met rijen dezelfde grafmonumenten. Maar over die akkers met rijen monumenten weten we vaak niet meer dan dat het slachtoffers zijn van een wereldoorlog en dat het totale plaatje indrukwekkend is. Over de oorlogsbegraafplaatsen in Nederland, en op korte afstand van Nederland in België en Duitsland, staat in dit boek (bijna) alles. Van elke oorlogsbegraafplaats of –graven, wordt de geschiedenis verteld. Oostra beschrijft in zijn boek ook af en toe individuele ‘belangrijke’ graven en hierdoor krijgen al die andere duizenden doden meer ‘gezicht’. Zelfs een handleiding ‘Exploring War Graves’ ontbreekt niet! Klinkt het misschien wat droog? Dat is het soms ook en het boek leent zich niet om van voor naar achteren te lezen. Saai is het ook weer niet. Zo vertelt het niet alleen de geschiedenis maar ook het hoe, waar en waarom. Ik zou het vooral als een reisgids en naslagwerk gebruiken. Gelukkig zit er een omvangrijke inhoudsopgave en een plaatsnamenregister in. Maar eenmaal het graf gevonden, de herinnering aan een oorlog, in het boek en ter plekke in het land, blijf je toch vaak geboeid verder lezen.
Het is een vol boek geworden met bijna net zoveel supplementen als hoofdstukken. Supplementen met statistieken, oorlogsgraven in Ierland, Denemarken, Malta, Noorwegen enz. Oostra vond het blijkbaar moeilijk om binnen de Nederlandse grens te blijven. Hoe kan het anders als je meer dan tien jaar al je vrije tijd spendeert aan oorlogsgraven? Dan stop je niet zomaar bij een grens. Ook niet wat betreft de uiteindelijke publicatie. Het boek is in eigen beheer uitgegeven en in 2012 genomineerd voor BoekGoud (prijs voor beste zelf uitgegeven boeken in Nederland). In de inleiding schrijft de auteur dat, om de kosten te drukken, geen foto’s zijn opgenomen. Dat is toch een gemis, al zijn ze wel te vinden op de website van de Documentatiegroep 1940-1945. Maar hadden er op zijn minst in het boek geen kaarten moeten worden opgenomen met daarop aangegeven waar de begraafplaatsen en graven zich bevinden?
Het voorwoord van Richard Holmes is de beste reclame die de auteur zich had kunnen wensen. Dat de (wereld)beroemde Engelse professor Militaire en Veiligheid studies dat doet, is een garantie dat het om een goed boek gaat. Dat klopt!
Het boek is engelstalig en is te bestellen bij de auteur -
Doeke Oostra publiceerde in 2009 bij PENN Uitgeverij 'Gesneuvelden in steen - Oorlogsgraven in Nederland en het grensgebied'.
