In de inleiding staat dat Rusthof ongetwijfeld behoort tot de fraaiste begraafplaatsen van Nederland. Aan het eind van het boek zegt Leon Bok in een gesprek dat het moeilijk is een ranglijst, ‘de mooiste van Nederland’, te maken, ‘maar Rusthof zou hoog scoren. Ik kan een ieder aanraden om een wandeling te gaan maken over Rusthof en zelf de schoonheid en rust te ervaren.’
Maar dit boek gaat juist niet over het ‘uiterlijk’ van de begraafplaats maar over het ‘innerlijk’. Over wat je niet ziet! Je krijgt ruimschoots antwoorden op vragen zoals: ‘wie zorgt dat alles goed gaat en wat drijft hen?’ Als u gaat wandelen of als u als nabestaande op Rusthof komt, dan voegt deze informatie in beide gevallen iets toe.
Journalist Robin Bruinsma en fotograaf Gerda Kalmann mochten hiervoor anderhalf jaar achter de schermen kijken.
Rusthof is een mooi gelegen bosbegraafplaats uit 1931. Uiteraard liggen hier veel mensen uit Amersfoort maar door zijn centrale ligging in het hart van Nederland, liggen hier ook mensen uit verre omstreken. Rusthof is een rijksmonument, met oorlogsgraven en een Russische Ereveld. In 2002 werd het crematorium gebouwd.
Het boek is een bijzonder document geworden, omdat de auteur er uitstekend in geslaagd is om op een prettige en informatieve manier antwoorden te geven op ‘wie, wat en hoe’ op Rusthof. Het is ook een gevarieerd boek geworden omdat een begraafplaats een bedrijf is waar geen dag hetzelfde is. Je leest nieuwsgierig over het werk van de ovenist, de grafdelver, de drager, de steenhouwer etc. maar gelukkig ook met ontroering over nabestaanden en andere bezoekers. Als een jongensboek las ik het hoofdstuk Rusthof als vogelreservaat. Het is prachtig om even op stap te mogen gaan met Jan Drapers die al ruim veertig jaar voor de vogels zorgt en het is spannend te zien en te lezen over een valkenier die de strijd aangaat met de konijnen overlast.
Het is dus vooral een boek dat kijkt achter de schermen, maar gelukkig wordt af en toe nog iets geschreven over de geschiedenis en bijzondere zaken op de begraafplaats. Zoals over de beroemdste dode op Rusthof, de grote Nederlandse dichter uit de twintigste eeuw, Gerrit Achterberg.
Er is slechts kort iets over de oorlogsgraven te vinden maar daarover is al veel te vinden in diverse andere publicaties. Wel hebben de samenstellers tot mijn grote plezier er voor gekozen om de journalist Remco Reiding te interviewen. Zijn boek 'Kind van het Ereveld' gaat (onder andere) over zijn jarenlange zoektocht naar nabestaanden van de Sovjetsoldaten die hier ook liggen. Dit 'Russisch Ereveld' is er sinds 1948 en lange tijd was er nauwelijks iets over bekend. Door Remco’s initiatief en onderzoek zijn veel onjuiste en/of onvolledige inscripties op grafstenen van het Ereveld hersteld. Hij heeft uiteindelijk zelfs nabestaanden in de Sovjet Unie gevonden en de mogelijkheid gegeven dat die hun dierbaren konden bezoeken. Hulde!
Buiten deze graven liggen er enkele graven uit de Eerste Wereldoorlog: twaalf Italiaanse en twee Portugese graven, het zijn slachtoffers van de beruchte Spaanse Griep aan het eind van die oorlog. Op de begraafplaats Soesterkwartier (valt ook onder de directie van Rusthof) liggen zeven Britse soldaten uit WO1. Bijzonder in dit jaar waarin het honderd jaar geleden is dat die Eerste Wereldoorlog begon en Nederland als een van de weinige landen neutraal was. Van deze begraafplaats Soesterkwartier, waar geen nieuwe graven meer bijkomen, staat de mooiste foto in het boek. Romantisch, omdat het verval niet gestopt wordt en de natuur zijn gang mag gaan. Niet vreemd om in het boek te lezen dat deze oude dodenakker decor is geweest in enkele speelfilms.
Het is een mooi uitgegeven boek, met een harde kaft. Helaas zijn de meeste foto’s te donker afgedrukt en zijn de woorden ‘kleurrijker’ dan de plaatjes. Zo is het opmerkelijk dat één van de weinige vrolijke foto’s van een gezin is dat altijd taart eet op de jaardagen van hun twee overleden kinderen.
De laatste woorden in het boek: “Ik wil alles weten en alles zien, ik houd niet van verrassingen”, zijn opgetekend uit de mond van de huidige directeur Wilco Plaggenborg. Die verrassingen zijn er wel voor de lezer, die toch (bijna) alles te zien krijgt over de binnenkant van Rusthof. Het is een informatief en opgewekt boek geworden over een plek waar vooral afscheid wordt genomen.
Rusthof meer dan zerken en urnen door Robin Bruinsma en Gerda Kalmann, telt 160 pagina´s, kost 17,50 euro en is verkrijgbaar in de boekhandel.
