Limburgs Memento Mori – Kerkhoven en begraafplaatsen in Limburg gefotografeerd door Obie Oberholzer nodigt de lezer uit om er eens goed voor te gaan zitten. En gelukkig niet alleen vanwege het formaat van het boek. Het boek is namelijk fraai verzorgd, waardoor het prettig leest en vooral kijkt, want Limburgs Memento Mori is in de eerste plaats een echt plaatjesboek.
De fotografie in ‘Limburgs Memento Mori’ is van Obie Oberholzer, een Zuid-Afrikaanse fotograaf die in Duitsland is geschoold. Hij is een verteller van verhalen en hij heeft een voorkeur voor ‘storytelling-picture-making’ situaties. Meestal ontstaat het verhaal pas door zijn aanwezigheid. Oberholzer raakte onder de indruk van de Limburgse begraafplaatsen, die zo anders zijn dan de begraafplaatsen in Afrika. ‘… I was often surrounded by the diffused yellow-green light that filtered down from tall trees; light that rested and moved over old moss covered graves , almost as if the old branches towering from the graves were human extensions of the people who lay beneath them.’
Het tekent hoe Oberholzer zijn tocht over de Limburgse begraafplaatsen heeft beleefd. Hij werd getroffen door de band die Nederlanders hebben met hun doden; de aandacht die de graven krijgen laat in zijn ogen zien dat die band voort duurt in het leven na de dood. Geraakt werd Oberholzer misschien nog wel het meest door kindergraven. Het boek opent dan ook met kindergraven op de Algemene begraafplaats Tongerseweg In Maastricht. En op zijn laatste dag van zijn funeraire tocht neemt hij afscheid van de doodgeboren en ongedoopte kinderen die liggen begraven in een hoek van het Oude Kerkhof in Roermond. Maar ook de soldatengraven in Margraten en Ysselsteyn raken hem, zoals ze ons ook raken, als toonbeeld van de zinloosheid van de oorlog.
De foto’s in het boek zijn geen doorsnede van de beroemdste of bekendste dodenakkers van Limburg. Het is een selectie gezien door het oog van een Zuid-Afrikaanse fotograaf. Vanuit funerair oogpunt komen een aantal belangwekkende grafmonumenten in beeld, zoals de crypte van Sint Servaas, het praalgraf in de Munsterkerk in Roermond, het grafmonument voor kardinaal Van Rossum en het grafmonument voor Leendert de Leeuw. Uiteraard ontbreekt het bijzondere ‘graf met de handjes’ niet. Maar ook de graven van Toon Hermans, Eugéne Dubois en andere prominente Limburgers komen voorbij. En naast bestuurders ook mannen van het geloof. En soms gaat het om het geheel, zoals bij de protestantse begraafplaats aan de Korte Raarberg te Meerssen.
Vrijwel alle foto’s zijn van een begeleidende tekst voorzien door historicus Loek Kreukels. Soms biografisch, een andere keer anekdotisch van karakter. Zo vergaten nachtelijke doodgravers bij verplaatsing van het grafmonument van baron Dibbets zijn gebeente, waardoor deze nog steeds ligt begraven onder drie meter beton onder de fietsoprit van de Noorderbrug in Maastricht. Of was het toch onder het stoplicht?
In een apart hoofdstuk wijdt historicus Maurice Heemels een opstel aan de geschiedenis van het christelijk, vooral rooms-katholieke, begraven in Limburg. Het is een interessante aanvulling omdat het artikel de foto’s van Oberholzer in een historische context plaatst. Want hoewel de foto’s een verhaal op zich zijn, geeft Heemels inzicht in de bijzonderheden van funerair Limburg. Zestien eeuwen begraafcultuur passeren de revue. Heemels legt in zijn conclusie uit dat ‘uniforme verscheidenheid’ en ‘ontchristelijking’ als kenmerken van de hedendaagse begraafcultuur logische uitvloeisels zijn van het verlaten van de basisprincipes die eeuwenlang het christelijke, rooms-katholieke begraven in Limburg bepaalden: ‘ad sanctos’ en ‘zonde en oordeel’. Ofwel de eeuwenoude, typische Limburgse begraafcultuur is fundamenteel gewijzigd in de afgelopen decennia. De foto’s van Oberholzer onderschrijven dat zondermeer.
Limburgs Memento Mori toont de bijzondere funeraire rijkdom van Limburg in woord en beeld.
Titel: Limburgs Memento Mori – Kerkhoven en begraafplaatsen in Limburg gefotografeerd door Obie Oberholzer
Tekst: Loek Kreukels en Maurice Heemels.
Aantal pagina's: 140
Uitgever: X-CAGO i.s.m. het Limburgs Museum
ISBN: 978-90-78074-12-0
Prijs: € 29,95
