Anja Krabben is journalist, schrijver, redacteur en uitgever. Ze kreeg bekendheid met ‘Doodgewoon’, een multidisciplinair publiekstijdschrift over doodscultuur en uitvaartmanieren dat in 2001 alweer voor het laatst verscheen en verder ging als online tijdschrift op Dood.nl. Sindsdien heeft ze niet stil gezeten. Ze was mede-uitgever van ThemaTijdschriften en is sinds 1999 hoofd- en eindredacteur van De Begraafplaats, het vakblad van de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen.
{seog:disable}V: Met Stichting Eindelijk begeef je je al enige tijd op het uitgeverspad. Je schrijft begraafplaatsboeken in opdracht en nu ben je begonnen met de serie Begraafplaatsboekjes. De boekjes doen in de verte denken aan de fotoboekjes van 100 jaar geleden van Italiaanse begraafplaatsen die je als een accordeon uit kon vouwen. Waarom kies je in 2022 voor een soort papieren versie van Instagram, opvallend genoeg met een aantal Instagrammers?
A: Ik houd zelf nog heel erg van het papieren boek, of het nu om romans, non-fictie – ik heb en wil geen e-reader – of fotoboeken gaat. Ook van mijn privé-foto's kies ik de leukste, mooiste en meest bijzondere uit en laat daar fotoboeken van maken. Het is overigens toeval dat deel 2 van de reeks (nu verschenen samen met deel 1) en deel 3, dat hopelijk nog dit jaar verschijnt, foto's van Instagrammers bevatten. En ook weer geen toeval. Want als je op zoek bent naar bijzondere foto's van begraafplaatsen, kom je al snel uit bij de immer groeiende groep van Instagrammers – ook wel tafofielen genoemd – die dol zijn op begraafplaatsen, deze fotograferen en de foto's op Instagram plaatsen.
Bulldog in Eindhoven
V: Het eerste boekje bevat afbeeldingen van dieren op begraafplaatsen, met vooral veel foto’s van beeldjes. Vanwaar de fascinatie voor die vaak huiselijke taferelen op graven?
A: Die fascinatie is er niet per se. Ik zocht een thema (onderwerp) dat veel mensen zal aanspreken: dieren. Mijn bedoeling en hoop is namelijk dat de boekjes niet alleen leuk worden gevonden door mensen die tóch al van begraafplaatsen houden, maar ook worden gekocht door of cadeau gedaan aan mensen die, in dit geval, van dieren houden en dankzij dit boekje zien hoe leuk, mooi en/of bijzonder begraafplaatsen zijn. Daarom maak ik de serie Begraafplaatsboekjes. Ik houd van begraafplaatsen en zou het jammer vinden, nu het begraven zo sterk is teruggelopen en het begraafcijfer blijft dalen, als begraafplaatsen helemaal niet meer bezocht worden.
V: Het tweede boekje bevat foto’s van @tombnails, de alias op Instagram van de Utrechtse Banu. Ze heeft ruim 22.000 volgers en post vooral dramatische en bewerkte foto’s van begraafplaatsen. Geen verhaaltje, maar veel ietwat mystieke en soms gothic-achtige beelden. Wat intrigeert je aan haar foto’s?
A: Hoe vaak hoor je niet van mensen dat ze in het buitenland graag begraafplaatsen bezoeken en in Nederland niet, omdat de Nederlandse begraafplaatsen 'lang zo mooi niet zijn'. Als je de foto's van Banu ziet, dan zie je dat dit onzin is. En daarom heb ik haar foto's gekozen. Maar ook omdat ze de foto's, vind ik, prachtig bewerkt heeft. Dat maakt dit boekje net weer anders en speciaal.
Instagrammer @tombnails
V: Het derde boekje gaat foto’s bevatten van een tweede Instagrammer, die in dit geval lijkenhuisjes op begraafplaatsen fotografeert, in zwart-wit. Lijkenhuisjes zijn maar heel beperkt als zodanig gebruikt, maar roepen bij veel mensen toch een fascinatie op. Is het voor jou een van die vele vergeten pareltjes op begraafplaatsen?
A: Absoluut, en het verraste zelfs mij dat er nog zoveel lijkenhuisjes bewaard zijn gebleven. De foto's – van Jesse Krol – heb ik gekozen, omdat het feit alleen al bijzonder is: lijkenhuisjes fotograferen, altijd op dezelfde manier en in zwart-wit. Dat kan niet anders dan leiden tot een uniek fotoboekje. Weet je even niet wat je iemand cadeau moet doen, dan heb je hiermee wel iets heel bijzonders te pakken. Te gewaagd? Begin dan met het Begraafplaatsboekje Dieren.
V: Wat opvalt in de boekjes is dat de foto’s geen bijschriften hebben. Alleen aan het eind van een boekje staat een korte tekst ter ondersteuning. Je laat dus de foto’s het werk doen. Hoeft de lezer of beter gezegd, de kijker alleen maar te genieten?
A: Er staat inderdaad een korte toelichtende tekst (over het thema) achterin elk Begraafplaatsboekje en een opsomming van de plaatsen waar de foto's zijn gemaakt. Het zijn geen reisgidsjes, het maakt op zich niet zo veel uit welke foto op welke begraafplaats genomen is. Als mensen dat overigens willen weten, kan ik ze dat wel vertellen. Overigens zal bij de lijkenhuisjes wel iedere keer onder de foto komen te staan waar die genomen is, maar dat is vooral omdat de naam van de begraafplaats, qua lettertype, deel uitmaakt van de opmaak.Nogmaals: ik wil met de boekjes vooral tonen hoe mooi, bijzonder, (soms ook) bizar of grappig en ontroerend begraafplaatsen zijn. Ik hoop dat mensen nadat ze een boekje als cadeau ontvangen hebben, denken: wauw, laat ik de begraafplaatsen(en) in mijn stad of dorp eens gaan bezoeken.
V: De boekjes verschijnen met een verklarende tekst in het Engels en het Nederlands en bevatten ook beelden van buitenlandse begraafplaatsen. Welke onderwerpen mogen we nog meer verwachten?
A: Het zijn fotoboekjes, dus kan de doelgroep internationaal zijn. Ik heb al bestellingen uit België, Frankrijk en Canada gehad. Daarom staat de korte tekst zowel in het Nederlands als in het Engels. De onderwerpen van komende deeltjes zullen ook niet beperkt blijven tot Nederlandse begraafplaatsen. De onderwerpen kunnen heel divers zijn. Denk aan: 'De achterkant' (van het graf). Met foto's van vegertjes, gieters en schoonmaakmiddelen. Of: fotoportretten, toegangspoorten, die ene zelfde engel die je op heel veel graven op verschillende begraafplaatsen ziet. 'La morte italiana' is één van de toekomstige titels. En wat te denken van: Uitvaarttripje naar China Of: Groen, groener, groenst. Hopelijk prikkelt het allemaal de nieuwsgierigheid.
Ik maak ook graag van de gelegenheid gebruik om begraafplaatsen op te roepen met Stichting Eindelijk samen te werken. Wie meent dat zijn/haar begraafplaats bijzonder genoeg is om er een Begraafplaatsboekje aan te wijden en dit mede wil financieren (kleine boekjes, kleine bedragen), mail naar
Begraafplaatsboekjes
De eerste twee begraafplaatsboekjes zijn verkrijbaar in onze webshop. Zowel afzonderlijk (Dieren en @tombnails) of als bundel met een korting.
