Hulst, W.G. van de

11 maart 2020

Utrecht 28 oktober 1879 - Utrecht 31 augustus 1963

De Utrechtse schrijver Willem Gerrit van de Hulst was een bekend schrijver van protestants-christelijke kinderboeken. Hij ligt begraven op begraafplaats Soestbergen, letterlijk op een steenworp afstand van het huis waar hij opgroeide. Tijdens zijn gehele schrijversloopbaan bleef Van de Hulst werkzaam als leraar op een kleine Utrechtse school.

De onderwijzer

{seog:disable}Van de Hulst groeide op in de Gansstraat in Utrecht, waar zijn vader het vak van steenhouwer uitoefende. Zijn vader overleed op jonge leeftijd, evenals twee oudere zusjes. Wel had hij nog een broertje. Dankzij het hoofd van de school koos de jonge Van de Hulst voor een carrière in het onderwijs en niet voor het vak van steenhouwer. In 1898 werd hij benoemd als onderwijzer aan de NH Diaconieschool aan de Jutfaseweg, tussen de steenovens. Het was een arme buurt vol sociale achterstanden en leerlingen stroomden vooral door naar het nijverheidsonderwijs en de huishoudscholen. Na zijn diensttijd in 1899 kreeg de 22-jarige Van de Hulst een betrekking op de school van de hulpvereniging "Utrecht" voor Christelijk Nationaal onderwijs aan de Bloemstraat, maar hier kon hij niet wennen. In 1901 kreeg hij een kans om terug te keren naar de school aan de Jutfaseweg en hij greep deze met beide handen aan. Toen de school te klein werd in 1908, werd een nieuwe school even ten noorden aan de Jutfaseweg gebouwd. In 1913 werd Van de Hulst bovenmeester en hij bleef zijn hele leven werkzaam op de school. Vanaf 1916 zonder eigen klas te hebben, maar als ambulant hoofd. Hij gaf onder meer les in het vak "aardrijkskunde van het Heilige Land". Op pedagogisch gebied werd Van de Hulst geïnspireerd door de ideeën van Jan Ligthart: kinderen opvoeden in vrijheid en verantwoordelijkheid. Onder zijn leiding groeide het aantal leerlingen op de school fors. Op 1 maart 1940 ging hij met pensioen.

Privé

Na het overlijden van hun moeder in 1906, verhuisden Van de Hulst en zijn jongere broer naar de Groenestraat verhuisd. Het huis werd bewoond door zijn latere vrouw, Johanna Cornelia van Arkel en een aantal van haar familieleden. Nog geen jaar later zouden ze trouwen in de Domkerk en verhuizen naar de Croesestraat. Kort na de geboorte van hun tweede dochter in januari 1913 overleed Johanna. Het gezin verhuisde terug naar de Groenestraat, waar zijn schoonmoeder nog woonde. In oktober verhuisde het gezin naar de onderwijzerswoning bij de school.

Tijdens zijn mobilisatie van september 1914 tot mei 1915 was Van de Hulst gelegerd in Vreeland. Hier leerde hij zijn tweede vrouw kennen, Jeanette Maan, dochter van de plaatselijke gereformeerde predikant. In 1916 trouwden ze. Het paar kreeg vier kinderen.

De schrijver

Van de Hulst was een bescheiden man en stond bekend als een groot verteller en schrijver. Hij was van mening dat er te weinig kinderboeken waren en besloot in 1908 zelf te gaan schrijven. In 1909 debuteerde hij onder het pseudoniem Jan van de Croese met Willem Wycherts. Zijn werk werd al snel gezien als vernieuwer van het christelijk jeugdboek. In zijn verhalen speelden mensen van vlees en bloed de hoofdrol, waar het eerder vooral dragers van geloofswaarheden of deugden waren. Als schrijver werd hij geïnspireerd door Frederik van Eeden en Herman de Man, maar ook zijn christelijke levensovertuiging en zijn Utrechtse achtergrond droegen bij aan zijn succes. Meer dan 100 titels staan er op zijn naam. De illustraties in zijn boeken zullen hebben bijdragen aan het succes. Zijn in 1917 geboren zoon Willem Gerrit was één van de illustratoren van de vele boeken. Het favoriete boek van Van de Hulst was Peerke en z’n kameraden (1919), over een Belgisch jongetje dat zijn beide benen heeft verloren bij een bombardement in de Eerste Wereldoorlog. Het laat zien hoe beeldend Van de Hulst vertelde, terwijl het toch heel begrijpelijke taal bleef.

Hun laatste groet.

Langzaam, geruischloos dreef het water van de beek langs ‘Den Ravenburg’ al maar voort, rustig en gestadig, zooals het zoovele jaren gedreven had. En tusschen de huizen, die zich spiegelden in 't zacht glanzende water, woonde al maar de vreemde stilte, die er zoovele jaren gewoond had.

De vogels kwetterden in de boomen, die hingen over den ouden muur; en de katten zochten hun geheimzinnigen weg door de goten en langs de schoorsteenen heen; de spinnen weefden hun webben en wiegden zich op den wind; de vlinders fladderden, en gouden mugjes fonkelden in den zonneschijn; glinstergroene hagedisjes schoten weg in de muurspleten, en in de stille avonden zwierven de donkere vleermuizen rond en zwommen de waterratten over de beek in een spoor van zacht glimmende golfjes....

't Was alles nog zooals 't geweest was de vele, vele jaren, die verdwenen en waaraan niemand nu meer dacht.

Alles bleef zooals 't was.

En toch....

Uit: Peerke en zijn kameraden (1919)

In 1959, bij zijn tachtigste verjaardag, werd de naam van de oude school waar hij zoveel jaren met plezier les had gegeven en verhalen had verteld, hernoemd naar de W.G. van de Hulstschool. In 2018 werd de naam van de school gewijzigd in Basisschool De Wereldwijzer. Dit tot verdriet van de Stichting W.G. van de Hulst sr. dat wees op de grote betekenis van de schrijver voor het cultureel erfgoed van de stad Utrecht.

Het graf

Willem Gerrit van de Hulst overleed op zaterdag 31 augustus 1963 in zijn woning in de Rijnlaan in Utrecht. Op donderdag 5 september werd hij onder grote belangstelling begraven op de 1^e Algemene begraafplaats Soestbergen. De plek voor het graf is door Van de Hulst zelf uitgezocht vanwege de aanwezigheid van een grote lariks. Het graf wordt bedekt door een eenvoudige, maar stijlvolle zerk. In het graf ligt ook zijn vrouw Jeanette begraven.

In 2013, 50 jaar na het overlijden van Van de Hulst, werd het grafmonument gerestaureerd met steun van het Fonds Perzik van Onsterfelijkheid, een initiatief van de Koninklijke Boekverkopersbond en het Prins Bernard Cultuurfonds. De lariks had door de jaren heen met zijn wortels de grafsteen omhooggeduwd en door lekkend hars vervuild. Bij de restauratie is de steen schoongemaakt en zijn de letters opnieuw ingeverfd. Ook is de steen weer recht gelegd. De familie had ter gelegenheid van de restauratie een boek van hardsteen laten maken, met de titel van het favoriete kinderboek van de schrijver: Peerke en zijn kameraden. Diverse sprekers voerden het woord bij het gerestaureerde grafmonument, waaronder Onno Blom die zijn biografische Van de Hulst-essay Het licht in de donkere poort presenteerde. Met de onthulling van het herstelde grafmonument werd het startsein gegeven van het W.G. van der Hulst-festival dat jaar.

Meer informatie over het Fonds Perzik van Onsterfelijkheid

Literatuur

Broeke, W. van den (Red.) Utrechtse biografieën (1). Levensbeschrijvingen van bekende en onbekende Utrechters, 1994.
Wijma, Marleen ,‘W.G. van de Hulst’ in: Lexicon van de jeugdliteratuur (1982-2014) (via dbnl.org)
Jongsma, H., 'Hulst, Willem Gerrit van de (1879-1963)', in: Biografisch Woordenboek van Nederland. [12-11-2013]
Vusse, Peter van de, ‘Van de Hulstschool denkt aan loslaten naam Utrechtse kinderboekenschrijver’ in: AD (17-05-2018)