Zijn sobere grafsteen op het Russisch Ereveld in Leusden valt niet op, niemand kijkt er ooit naar om. Pjotr Kovalj is een anonieme soldaat uit een ver en onbegrepen land. Maar onder zijn steen ligt meer dan alleen zijn stoffelijk overschot. Zijn levensverhaal is mee de kist ingegaan.
Het is 1941 als zijn vrouw Galina alleen achterblijft in Alushta, een door God verlaten uithoek in de Sovjetrepubliek Oekraïne. Hopeloos verliefd zijn Pjotr en Galina Kovalj, als de Tweede Wereldoorlog het echtpaar na zeven jaar samenzijn uit elkaar rukt. Pjotr gaat naar het front, maar niet voordat Galina hun beide horloges heeft stopgezet. De tijd staat voor Galina stil tot de terugkeer van haar geliefde.
Maar Pjotr komt niet terug. Hij overlijdt in mei 1945, na de bevrijding, aan tuberculose in een Duits ziekenhuis. Galina krijgt het nooit te weten. Pjotr is als vermist opgegeven, dus koestert ze de hoop dat hij nog in leven is. Daarom bewaart ze de horloges en zet ze nooit meer aan.
Terwijl Pjotr vecht tegen de Duitsers, strijdt Galina voor het leven van haar kinderen. Zoon Anatoli overlijdt op 4-jarige leeftijd aan difterie, want medische hulp is er niet tijdens de oorlog. De geboorte van hun tweede kind, een dochter, betekent slechts tijdelijke vreugde. Dochter Kowalj sterft twee weken na haar geboorte. Pjotr heeft nooit van haar bestaan geweten, noch van de dood van zijn zoontje.
Galina bekeert zich tot de Kerk van Rome, een taboe in de Sovjettijd. Troost vindt ze in haar geloof en in haar werk. Na het uiteenvallen van de Sovjet Unie, eind jaren tachtig, is de toestand in Oekraïne erbarmelijk. Als aasgieren wachten omstanders op haar dood. Ze ruziën over wie haar flatje mag overnemen.
Galina sterft arm en eenzaam in 1990, op 86-jarige leeftijd. In een doodkist gemaakt van sinaasappelkistjes wordt ze begraven. Eén laatste wens heeft Galina voor haar dood. De horloges die ze in 1941 stilzette, wil ze meenemen in haar graf, tezamen met een gezinsfoto. En zo geschiedt.
Tussen het onkruid en de verdorde takken en bladeren is het eenvoudige naamplaatje nauwelijks zichtbaar: Galina Kowalj, 1904-1990. Een half uur heeft het geduurd om het verwaarloosde graf te vinden. Alleen een laag stenen muurtje geeft aan dat hier iemand begraven ligt. Met het graf van het zoontje van Pjotr en Galina, op een andere begraafplaats in Alushta, is het niet veel beter gesteld. Zwerfhonden rennen vervaarlijk tussen de graven en langs de bezoekers, die zich zwoegend een weg banen door de takken en de hondenpoep.
Drieduizend kilometer verder rust Pjotr. Hij weet niets van de lijdensweg van de vrouw die hij aanbad. En niemand zal het hem ooit nog kunnen vertellen. Het sprookje van voor de oorlog, toen Pjotr en Galina als Romeo en Julia samenwoonden, is ruw uitgeblazen. Zoals het klokje in Alushta tikte, tikt het nergens meer. (2001)
In 2012 publiceerde Remco Reiding een boek ('Kind van het Ereveld') over zijn jarenlange zoektocht naar nabestaanden van deze Sovjetsoldaten. Meer informatie: www.kindvanhetereveld.nl
Internet
