De dood in beeld - Tilburg (III)

16 juni 2017

In 1832 richtte de Tilburgse pastoor Joannes Zwijsen een congregatie op van zusters om hulp te bieden aan zijn parochie ’t Heike en in het bijzonder aan de kinderen die geen enkele vorm van onderwijs genoten. Later zou de congregatie zich ook richten op zieken- en bejaardenzorg, maatschappelijk werk en pastorale zorg. Officieel kreeg de congregatie de naam Zusters van Liefde van O.L.V. Moeder van Barmhartigheid SCMM (Sorores Caritatis Matris Misericordeae), tegenwoordig staan ze bekend als de Zusters van Liefde van Tilburg.

De eerste zusters betrokken in 1832 een wevershuisje in ‘t Heike. Vanaf mei 1834 woonden de zusters aan de Oude Dijk in een pand dat architect L. Goyarts ontwierp en dat werd gebouwd met stenen van de oude schuurkerk. Hoewel Zwijsen aanvankelijk dacht aan slechts een kleine congregatie van dertien zusters, was het aantal aanvragen tot toetreding zeer groot. In 1877 bij het overlijden van Zwijsen, op dat moment inmiddels bisschop van ‘s-Hertogenbosch, telde Noord-Brabant alleen bijna 50 kloosters van de Zusters van Liefde van Tilburg. Ook elders in Nederland en tot in het buitenland waren kloosters te vinden.

Anno 2023 zijn alle Nederlandse zusters met pensioen en zijn hun taken overgedragen aan leken. De meeste zusters wonen in Tilburg. De congregatie telt wereldwijd nog 330 zusters en 126 zusters ‘in opleiding’. In 1844 had Zwijsen ook een broedercongregatie gesticht: de Fraters van Tilburg. Met deze twee religieuze gemeenschappen gaf Zwijsen een enorme impuls aan het onderwijs in Tilburg en de regio, want veel zusters en fraters zouden als leerkracht fungeren op scholen voor de armen.

Kerkhof Moederhuis Tilburg

Het moederhuis in Tilburg voor de Zuster van Liefde van Tilburg is van het oudste onderdeel uit 1833 uitgegroeid tot een enorm complex met meerdere kapellen en een huishoud- en industrieschool. De scholen hebben later plaats moeten maken voor een kloosterverzorgingstehuis.

In de tuin van het complex bevindt zich ook een kerkhof, waar zusters al ruim 175 jaar worden begraven na hun overlijden. Aanvankelijk was het een klein kerkhof, maar het is in de loop der jaren enkele malen vergroot. De prentbriefkaart stamt uit de jaren '10 van de vorige eeuw. Niet alleen zusters worden overigens op het kerkhof begraven. Zo werd hier in 1961 frater Radulphus op het kerkhof van het Moederhuis begraven. Hij overleed op 91-jarige leeftijd in Vught, nadat hij 65 jaar op Curaçao gewoond en gewerkt had.