De omvang en monumentaliteit van de Amerikaanse begraafplaats in Margraten maakt op iedere bezoeker die er vandaag de dag komt een overweldigende indruk. Toch is de begraafplaats oorspronkelijk meer dan twee keer zo groot geweest. Niet alleen Amerikanen lagen er begraven, maar ook andere nationaliteiten, zelfs Duitse soldaten. Dit was in lijn met Amerikaanse voorschriften dat de gravendienst naast grafvelden voor de eigen soldaten ook grafvelden voor die van de tegenstander aanlegde. De grootte van de begraafplaats is goed te zien op onderstaande prentbriefkaart van vlak na de oorlog.
Luchtfoto Margraten
Op 17 april 1945 bepaalde het Militair Gezag dat de Amerikaanse gravendienst gemachtigd was om waar ook in Nederland gesneuvelde Amerikanen over te brengen naar de begraafplaats in Margraten. Deze begraafplaats was in gebruik vanaf november 1944. Hier lagen niet alleen Amerikanen begraven die op Nederlands grondgebied waren gesneuveld, maar ook op Duits grondgebied. Het beleid van de Amerikanen was (en is) dat gesneuvelde soldaten niet op vijandelijk of zelfs voormalig vijandig grondgebied begraven worden. Zo lagen er op 30 maart 1946 in totaal 17.742 Amerikanen begraven in Margraten. Ook lagen er 1.026 geallieerden begraven, waaronder 691 Sovjetsoldaten. En maar liefst 3.075 Duitse soldaten.
In 1946 besloot de Amerikaanse overheid echter dat alle niet-Amerikaanse doden elders herbegraven dienden te worden, zodat Margraten als nationale begraafplaats kon worden ingericht. De Amerikaanse tijdelijke begraafplaatsen bij Son en Molenhoek werden opgeheven en de doden die niet gerepatrieerd zouden worden, werden in Margraten herbegraven. De soldaten van de Britse Commonwealth werden overgebracht naar eigen erevelden elders in Nederland en de Sovjetsoldaten naar een nieuw ereveld in Leusden, waar al 101 Sovjetkrijgsgevangenen lagen begraven die waren omgekomen in Kamp Amersfoort. Met het overbrengen van de Sovjetsoldaten werden nog eens 48 doden van verschillende nationaliteiten overgebracht naar Leusden. Zij waren allen eerder vanuit Duitsland overgebracht. Voor de duizenden Duitse doden op Margraten moest daarentegen een nieuwe begraafplaats worden aangelegd. Nederland, dat de zorg had voor de Duitse graven, had aanvankelijk de hoop dat de Duitsers konden worden begraven op een nieuw aan te leggen begraafplaats in Duitsland, in de toenmalige Britse bezettingszone, maar daar staken de Britten een stokje voor. Uiteindelijk werd besloten bij Ysselsteyn een tijdelijke begraafplaats aan te leggen met het idee dat de Duitse doden later alsnog naar Duitsland konden worden overgebracht. Daar zou echter nooit iets van terecht komen.
Tegenwoordig liggen er 8.288 Amerikanen begraven in Margraten. Elders in Nederland liggen nog eens 10 Amerikaanse slachtoffers begraven, waarvan 8 op het gemeentelijk kerkhof in Opijnen.
Literatuur
- Hans Sakkers, Duitse Militaire Begraafplaats Ysselsteyn – Duits beheer over Nederlands erfgoed (2018)
- Joseph James Shomon, Kruizen in de wind (derde herziene uitgave 1994)
- Mieke Kirkels en Jo Purnot, Van boerenakker tot soldatenkerkhof - ooggetuigen verhalen over de aanleg van de Amerikaanse begraafplaats in Margraten (z.j.)
