In 1995 werd ik op verzoek van Leon Bok bestuurslid van de Stichting Oude begraafplaats Leeuwarden. Die stichting had als doel steun te verlenen bij de instandhouding van de oude gemeentelijke Stadsbegraafplaats aan de Spanjaardslaan. In de jaren die volgden hebben we met het bestuur en veel vrijwilligers de begraafplaats grotendeels vrij van onkruid en opschot gemaakt en zelfs enkele onder de oppervlakte verdwenen grafstenen weer tevoorschijn gehaald.
{seog:disable}Helaas moest de stichting in 2002 stoppen met haar werkzaamheden omdat de toenmalige wethouder Arno Brok (nu Commissaris van de Koningin in Friesland) weigerde garant te staan voor de restauratie van de begraafplaats. Dit ondanks dat de toenmalige Rijksdienst voor de Monumentenzorg een zeer aanzienlijke subsidie had toegekend. We zeiden dan ook onder elkaar: “Ja, op een begraafplaats liggen geen kiezers”.
Tijdens het groenonderhoud destijds viel me een grafmonument op dat stond op de derde afdeling. Je kunt op die afdeling met name de laatste rustplaats vinden van de zogenaamde gegoede burgerij van Leeuwarden. Adel tref je hier niet meer aan want die liggen vooral op de eerste afdeling. Meestal zijn de beroepen van degenen die hier begraven werden eenvoudig. Maar er is een uitzondering: het grafmonument met een reliëf van Lourens F. Zandstra.
Lourens Zandstra werd geboren op 31 mei 1848 in Wolvega en hij overleed op 18 mei 1923 in Leeuwarden. Hij was de grondlegger en voorzitter van de afdeling Leeuwarden van de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP). Zandstra had een atypische voorgeschiedenis: hij was na een onvolledige opleiding lager onderwijs smidsknecht geworden, maar trouwde de elf jaar oudere weduwe van zijn baas en werd smid in Scharnegoutum. Daar kreeg hij vanwege zijn socialistische overtuiging last met de kerk en ging in 1882 failliet. Daarna ging hij als smidsknecht aan het werk in Leeuwarden waar hij naast het werk ook politiek actief was. Zo was hij 10 jaar voorzitter was van de Sociaal Democratische Bond, afdeling Leeuwarden. Hij leerde daar ook Pieter Jelles Troelstra kennen, een van de twaalf oprichters van de SDAP op 26 augustus 1894 in Zwolle. Zandstra had in juni 1892 nog Troelstra’s huis helpen verdedigen toen in Leeuwarden de Oranjefurie uitbrak. Dat gebeurde nadat Troelstra in de Sneker Courant naar aanleiding van het bezoek van koningin Emma en dochter Wilhelmina schreef over “de 
onzinnige reclametocht der speelpoppen van het kapitalisme”. In december 1906 werd Zandstra gemeenteraadslid van Leeuwarden en bleef dat tot 1923. In 1910 werd hij lid van Provinciale Staten dat eindigde in 1923. Zandstra was opgeklommen van smidsknecht tot statenlid. Als je zijn geschiedenis her en der leest en een beschrijving over zijn voorkomen, dan lees je telkens dat zijn voorkomen gekenmerkt werd door zijn zeer herkenbare boezeroen, pet en een flinke witte baard. Hij werd op zijn zeventigste verjaardag gehuldigd onder andere met een redevoering van Troelstra. Na zijn overlijden in 1923 kreeg Zandstra een grootse begrafenis. De rouwkoets met zijn lichaam trok door de binnenstad van Leeuwarden, terwijl de straten vol stonden met mensen. Kom daar heden ten dage nog maar eens om, als overleden lokale politicus.
Antoine Fonville is sinds 1995 beheerder van een aantal websites rondom de uitvaart zoals uitvaartinformatie.nl, begraafplaats.org, rouw.nl, crematorium.nl en uitvaartadressengids.nl. Hij was voor die tijd beheerder van het crematorium Groningen (wat de inspiratie was voor de websites). Zijn liefde voor de funeraire cultuur heeft hij als kind meegekregen omdat zijn ouderlijk huis grensde aan de begraafplaats Kovelswade te Utrecht en hij als kind met buurtgenootjes vaak op de begraafplaats te vinden was ‘om de beheerder te pesten, kastanjes te rapen, verstoppertje te spelen, noem maar op’.
Foto: Spandaw, Tresoar, fotonummer W155
