De Taxus of Venijnboom, is onze enige inlandse conifeer.
In de symboliek staat de taxus voor de verbinding tussen leven en dood, eeuwigheid en onvergankelijkheid, onsterfelijkheid, verrijzenis in een ander leven, droefheid, rouw en hoop op een leven na de dood. De taxus is samen met de cipres dé dodenboom. In de oudheid was de taxus heilig en werden taxustakjes rond de overledene in de grond gestoken of meegedragen bij de begrafenis. In de Griekse mythologie is de taxus een boom van de onderwereld, de weg er naar toe liep tussen twee taxussen door. Voor Galliërs was de taxus symbool voor droefheid en verdriet. Men droeg taxuskronen bij begrafenissen.
Dat hij zo onlosmakelijk met onze begraafplaatsen is verbonden, is te danken aan de Duitse filosoof Hirschfeld. In zijn ‘Theorie der Gartenkunst’ (1785) rekent hij begraafplaatsen tot de “melancholische tuinen’. Hij geeft zelfs aan dat ze ingericht moeten worden met ‘welriekende planten en bomen die zo opgesteld zijn dat ze voor een melancholische sfeer zorgen. Om zo plaatsen van stille overpeinzing te worden zonder enig afschrikwekkend voorkomen.” Beplanting met donker blad zou vooral de stemmigheid van de plek benadrukken en vooral naaldbomen pasten hier goed bij, aangevuld met ‘klein heesters die stil meetreurend over de grafsteen hangen’.
In Engeland gaat het verhaal dat men de (giftige) Taxus vooral op en rond het kerkhof plantte om het vee weg te houden dat daar maar al te graag door boeren geweid werd vanwege het gras.
In de jaren vijftig van de vorige eeuw waarschuwde de auteurs J. Romein en L. Torn juist voor de toepassing van bepaalde naaldhoutsoorten op de begraafplaats:’In het bijzonder zijn Taxus e.d. in staat sfeer op de begraafplaats te bepalen. Vooral wanneer ze op de kleinere terreinen worden toegepast, hebben deze statige en op zichzelf sierlijke gewassen een bijna huiveringwekkende werking.’ Maar misschien waren dat nou juist de rillingen die Hirschfeld bedoelde met zijn melancholische sfeer…
De Taxus is desondanks een sterke conifeer, doet het goed in de schaduw van grote bomen en verdraagt drastische snoei tot op het hout. Bijzonderheid is dat begraafplaatsen grootleveranciers zijn van taxussnoeisel waaruit het medicijn Taxol wordt gemaakt tegen borstkanker.
