Kampen 19 december 1890 – Kampen 23 maart 1952
Op de algemene begraafplaats van Kampen, gelegen aan de Rondeweg te IJsselmuiden, treffen we, temidden van de graven van veel theologen en burgerlijke autoriteiten, het graf aan van Dr. K. Schilder. Wie hem noemt, noemt ook de gereformeerde kerken vrijgemaakt.
Schilder, geboren in Kampen in een hervormd gezin, verloor op zesjarige leeftijd zijn vader, sigarenmaker van beroep. Moeder Schilder ging met haar gezin over naar de gereformeerde kerk. Na het doorlopen van het Gereformeerd Gymnasium te Kampen volgde de studie aan de Theologische Hogeschool, waarna Schilder predikant werd, achtereenvolgens te Ambt-Vollenhove, Vlaardingen, Gorinchem, Delft, Oegstgeest en Rotterdam-Delfshaven. Tijdens studieverlof studeerde hij van 1930-1932 te Erlangen en promoveerde hij in 1933. Van 1933- 1944 was hij hoogleraar aan de Theologische Hogeschool der Geref. Kerken te Kampen. Afgezet door de generale synode der Geref. Kerken zette hij zijn hoogleraarschap voort aan de Theologische Hogeschool der Geref. Kerken (vrijgemaakt), eveneens in Kampen.
Een briljant student met een grondige kennis van auteurs als Goethe, Dante, Vondel, de Tachtigers en Gezelle en van theologen als Kierkegaard en Rudolf Otto. Vele publicaties van zijn hand zagen het licht. Het driedelig werk: Christus in zijn lijden (Kampen 1930) oogstte ook buiten de eigen kring veel lof. In een interview van Drs. G. Puchinger met de hervormde Prof.Dr. G.C. van Niftrik zegt deze:
"Ik vind Schilder een geniaal man, die van schouderen opwaarts uitstak boven de theologen van zijn tijd. Een man die ook nog iets kende van de mystiek van het gereformeerde leven, en bij wie theologie en vroomheid elkander doordrongen."
Deze scherpzinnige theoloog was een onvermoeid polemist op theologisch en kerkelijk gebied. Ook bestreed hij fel het nationaal-socialisme, wat hem in 1940 kwam te staan op maandenlange gevangenisstraf. Hij had al in de dertiger jaren tijdens zijn studie in Duitsland de demonie van het nazisme gezien. Het is in deze oorlogsjaren, dat de tegenstellingen in de Gereformeerde Kerken toenemen. Synodale uitspraken over een aantal zaken, waaronder over de doop en geëiste binding aan deze uitspraken, leverde nogal wat tegenstand op onder gemeenten en predikanten. Schilder maakte daarbij duidelijk, dat kerkrechtelijk de synode niet meer wettig kon zijn en achtte binding aan de uitspraken ook onaanvaardbaar. Het leverde hem schorsing en afzetting op als hoogleraar en als predikant.
Toen op 11 augustus 1944 Schilder in Den Haag met een "acte van vrijmaking of wederkering" kenbaar maakte, dat hij binding aan de uitspraken verwierp, evenals alle maatregelen die de synode in dit verband had genomen, stelde een aantal mensen zich naast hem op en werd kerkscheuring een feit. Met beroep op artikel 31 van de Dordtse Kerkorde, opgesteld tijdens de synode van 1618-1619, die luidde: Zo iemand zich beklaagt door de uitspraak der mindere vergadering verongelijkt te zijn, dezelve zal zich tot een meerder kerkelijke vergadering beroepen mogen; en hetgeen door de meeste stemmen goed gevonden is, zal voor vast en bondig gehouden worden, tenzij dat het bewezen worde te strijden tegen het Woord Gods, of tegen de artikelen in deze Generale Synode besloten, zo lang als dezelve door geen andere Generale Synode veranderd zijn., achtten de "bezwaarden" de besluiten van de toenmalige synode bewijsbaar in strijd met Gods Woord en de geldende kerkorde en ontstonden zo de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Ongeveer 90.000 gereformeerden volgden Schilder in de vrijmaking.
Schilder overleed in 1952. Op zijn grafsteen lezen we de tekst: ...opdat zij allen één zijn. Joh.17:21.
Literatuur
- Drs.G.Puchinger, Is de gereformeerde wereld veranderd?; Uitgeverij W.D. Meinema, Delft (1966)
- Dr. Otto J. de Jong, Nederlandse Kerkgeschiedenis; Callenbach B.V., Nijkerk (1978)
- Dr. C.N. Impeta, Kaart van Kerkelijk Nederland; Kok, Kampen (1972)
