Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog telde Nederland tientallen oorlogsbegraafplaatsen, naast de vele graven op de gewone begraafplaatsen en de ontelbare veldgraven. Terwijl de oorlog nog voortduurde was de 611de Gravendienst Compagnie van het Amerikaanse 9e leger in november 1944 bij Margraten begonnen met het inrichten van een begraafplaats. Deze begraafplaats was echter niet de enige begraafplaats die door Amerikanen werd aangelegd in Nederland. Bij Son legde de 101st US Airborne Division een tijdelijke begraafplaats aan voor de slachtoffers die bij Operation Market Garden om het leven kwamen. Hetzelfde deed de 82nd US Airborne Division bij Molenhoek, Nijmegen. Op begraafplaats Son zouden 464 doden worden begraven en in Molenhoek 835 doden.
Molenhoek met de omgeving van de Amerikaanse begraafplaats op de Topografische kaart.Op 20 september, 3 dagen na de start van Market Garden, werd in Molenhoek de begraafplaats aangelegd, langs de Rijksweg Nijmegen-Mook en achter een oude brouwerij. De begraafplaats werd opgezet naar Amerikaanse maatstaven: er werd begraven in vakken van 10 rijen met op elke rij 20 graven. Een van de vakken was gereserveerd voor gesneuvelden van andere nationaliteiten. Aanvankelijk werd slechts een houten stok op het graf geplaatst, met daaraan bevestigd het identiteitsplaatje van de gesneuvelde. Later werden de stokken vervangen door houten kruisen en werden gravelpaden aangelegd en omheiningen aangebracht. Duitse doden werden niet op de begraafplaats begraven, maar enkele honderden meters ten zuiden van Molenhoek bij de dijk.
Elke dag werd tot 17.30 uur begraven, daarna werd een gebed uitgesproken voor de begravenen van die dag en een vlagceremonie gehouden. Doden die niet direct geïdentificeerd konden worden, werden als “Unknown”, onbekend, begraven. De eerste die er begraven werd, in graf A-1-1, was James A. Shough, 505th Parachute Infantry Regt, die op 17 september bij Groesbeek om het leven kwam.
In 1947 besloot Amerikaanse overheid dat het aantal overzeese militaire begraafplaatsen moest worden teruggebracht tot tien. De doden op de begraafplaatsen in Son en Molenhoek werden gerepatrieerd of anders overgebracht naar Margraten. Zo ook James A. Shough, die in Margraten zijn laatste rustplaats vond (grafnr. K-9-4). Achter de brouwerij in Molenhoek staat sinds 1972 een monument dat bij benadering de locatie van de tijdelijke begraafplaats aangeeft.
Literatuur
- Thuring en J. Heij, 1944 – Market Garden 1989. Verdwenen kerkhoven. Molenhoek – Nebo – Sophiaweg, Nijmegen area Holland. Vanished (temp) cemeteries (1989)
- Hans Sakkers, Duitse Militaire Begraafplaats Ysselsteyn – Duits beheer over Nederlands erfgoed (2018)
