Skip to main content

Grafpoëzie


Geschreven: 13 december 2009
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Poëzie voor de gestorvenen

meeden

De grafzerken op het kerkhof rond de hervormde kerk van Meeden weerspiegelen de rijkdom van weleer. Althans de rijkdom van sommigen; bijvoorbeeld de "dikke" boeren, zoals men ze placht te noemen.
Op de tribune, die zich aan de westzijde in het kerkgebouw bevindt en waarop zich eertijds het orgel bevond, lezen we als randschrift: DIT ORGEL IS TER EEREN GODES GEMAAKT TER TIJD ALS WESSELIUS KNOCK PASTOR. TIDDO SYERTS EN TONCKO AYOLTS KERKVOOGDEN DESES CARSPELS WAREN DOOR A.A.HINS Aº MDCCLI
De in het randschrift genoemde Ayolt Tonkes, kerkvoogd op de Meeden, zoals de zerk vermeldt, werd begraven in een familiegraf aan de zuidzijde van het kerkgebouw. De zerken zijn zeer fraai bewerkt , voorzien van familiewapens en enkele grafdichten. Men was zich van zijn stand zeer bewust! Op die van Ayolt Tonkes, die in 1783 op 69- jarige leeftijd overleed, staat het grafdicht:

De dood maait aller leven af
De oudsten rukt hij naar het graf
Die hier in aanzien waaren
De scepter spadt arm en rijk
Maakt hij door zijnen zeis gelijk
En gaat hier niemandt sparen
Gelukkig die zig zelven kendt
En het naar Christus heene wendt

De moeilijkheid van dit gedicht zit in de dichtregel: de scepter spadt arm en rijk. Duidelijk is hier het werkwoord spaden, onderspitten gebruikt. Staat de scepter als symbool voor macht, dan wordt de betekenis mijns inziens: de dood in zijn macht spit arm en rijk onder. Wat poëtischer vertaald: de machtige dood delft arm en rijk een graf. Op de zerk van de eerzame Tetje Harms, wedw van wijlen Ayolt Tonkes, in leven kerkvoogd op de Meeden, werd als grafdicht aangebracht:

Hier onder dezen steen beneden
Rust, naast haar man, 't ontzielde lijf
Van haar die juist is overleden
Na tachtig jaren aardsch verblijf
Nu van haar aardschen post ontslagen
Deelt zij thans in haar eeuwig lot
Haar ligchaam werd in 't graf gedragen
De plaats waar vleesch en been verrot

Een zekere nuchterheid kan het gedicht, gezien de laatste regel, niet worden ontzegd.
Dertig jaar na het overlijden van haar man, overleed Tetje Harms in 1813. Ze werd tachtig jaar oud.

 

 

Dit artikel verscheen eerder in de nieuwsbrief van november 2007


Geschreven: 13 december 2009
Aangepast: 26 december 2020
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Als bloemen bij het graf

 

Poëzie voor de gestorvenen

 

Een driemaster siert de JanPieterStuurman2, die vanwege restauratie enige tijd op het kerkhof heeft gelegen en nu weer op een sokkel staat. De grijze kleur is inmiddels weer groen geworden tengevolge van weer en wind. Van waarde is deze stèle op het kerkhof van het Groninger dorp Beerta zeker. Het mooie schrift, de afbeelding en het grafdicht bepalen die waarde. Uniek is ze ook als gedenksteen van een zeevarende tussen de zerken van welgestelde boeren en burgers in dit grotendeels agrarisch gebied.


Geschreven: 10 juli 2009
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Begraafplaatsen

 

In 1685 werd door Pyter de Schepper, zoon van de grietman Ysaäc de Schepper, de eerste steen gelegd voor de te bouwen Hervormde kerk van Surhuisterveen. Het was niet de eerste kerk in het dorp.
De eerste bewoners, die zich tussen 1565 en 1570 vestigden in het veen ten zuiden van Surhuizum, waren, naar men aanneemt, Mennisten (Doopsgezinden). Zij zullen al spoedig hun kerk, bij Doopsgezinden Vermaning geheten, hebben gebouwd. Het bewijs, dat er omstreeks 1620 een Vermaning moet hebben gestaan, ontlenen we aan een grafsteen "op het oude kerkhof", dat zich echter niet in Surhuisterveen, maar in Surhuizum bevond. De zerk, die helaas verloren ging, droeg het opschrift:

.... NO 1643 DEN 13 NOVEMBER IS DEN / ...WEERDIGEN GODTSALIGEN GABBE / PAULUS BEDIENAER DES GODTLYCKEN / .... VAN DE WATERLANDSE GEMEENTE / ....RUISTERVEEN GESTURVEN OUT ONTRENT / 72 ...REN ENDE LEIT ALHIER BEGRAVEN

Een zerk, die wel bewaard bleef, draagt het opschrift:

ANNO 1644 DE 8 APRILIS IS DE EERBARE / DEUGDRIJKE MAERTYE IANS DOCHTER / OP SERRUSTERVEEN GESTURVEN OUT SINDE / ONTRENT 72 IAREN HUISVROUWE VAN / GABBE PAULUS EN LEIT HIER BEGRAVEN


Geschreven: 10 juli 2009
Aangepast: 02 juni 2018
Auteur: Marten Mulder
Categorie: Begraafplaatsen

 

kerk_noorddijkHet dorp, dat ontstaan is in de vroege middeleeuwen, is bijna opgeslorpt door de wijk Lewenborg van de stad Groningen. De romano-gotische kerk uit de 13e eeuw is in de loop der eeuwen regelmatig onder handen genomen en heeft diverse wijzigingen ondergaan. De toren dateert uit de 17e hekeeuw.Het kerkhof, omgeven door een gracht, betreedt men via een fraai hek, dat tevens de toegang is tot het kerkgebouw.

Eenvoudige, maar ook zeer fraai uitgevoerde grafmonumenten treffen we er aan. Te noemen valt het gietijzeren grafmonument met obelisk voor Dr. P. Boeles (1795- 1875), predikant en publicist. Hij vertaalde delen van het Nieuwe Testament in het Fries en verzamelde materiaal voor een Gronings dialectwoordenboek, dat uiteindelijk als Idioticon Groninganum het licht zag.

Een aantal zerken, die we aantreffen, zijn voorzien van grafdichten. Juweeltjes van schrift en tekst. Grafdichten, die de dood en het sterven plaatsen in het perspectief van hoop en vertrouwen.