Symboliek

Als bloedsymbool is de druif het teken van leven en dood. De druivenrank of -tros, vooral in combinatie met korenaren, verwijst naar de eucharistie of het Avondmaal en daarmee naar de offerdood van Christus. De druiventros staat ook symbool voor de vruchtbaarheid: 'Uw vrouw als een vruchtbare wijnstok in het binnenvertrek van uw huis.' (Psalm 126, 3).

Het christelijke symbool van de Heilige Geest. "Nadat Jezus gedoopt was, steeg Hij terstond uit het water. En zie, daar ging de hemel open en Hij zag de Geest Gods neerdalen in de vorm van een duif en over zich komen." (Matteüs 3, 16).

De titel 'ecce homo' met het beeld van een gegeselde Christus met doornenkroon verwijst naar het moment dat de Romeinse gouverneur Pontius Pilatus Christus toonde aan het joodse volk en de woorden sprak: "Hier is hij, de mens" (Johannes 19:5). De hogepriesters en gerechtsdienaars riepen vervolgens op om Christus te kruisigen.

Het beeld van de gegeselde Christus met doornenkroon, spotmantel en gesel in de gewonde handen met als titel 'ecce homo' is een geliefd thema in de Westerse kunst. Op grafmonumenten komt het thema met name voor op katholieke begraafplaatsen in de vorm van porceleinen 'christushoofdjes'.

Symbool van geboorte en nieuw leven. 

In christelijke kring is er de gelijkenis van de uit het graf verrijzende Christus met het kuiken dat uit de schaal kruipt; de witte kleur van de schaal symboliseert zuiverheid en volmaaktheid. Rond het ei bestaan veel gebruiken die op symboliek berusten, zoals het paasei, een voorjaarssymbool als teken van de ontwakende vruchtbare natuur, maar ook in verband met de genoemde gelijkenis van de opstanding. Ook werd het de dode meegegeven in het graf als sterkend voedsel voor de reis naar het hiernamaals.

Hier zijn verschillende betekenissen aan toe te kennen. Eikenhout werd als onverwoestbaar beschouwd en was daarom symbool van de onvergankelijkheid. In de oudheid werd een lauwerkrans van eikenbladeren gegeven aan overwinnaars ten teken van onvergankelijk eer. Veel gebruikte symboliek op NSB-graven in de Tweede Wereldoorlog.

Victoria, de gevleugelde godin van de overwinning uit de oudheid, werd in de christelijke betekenis een engel, de boodschapper van God.

Symbool van het Laatste Oordeel. Nadat de doodsengel de bazuin heeft geblazen, openen zich de graven en vindt het Laatste Oordeel plaats (Apocalyps 8, 10) .

De vroeg-christelijke Kerk, die veel gebruik maakte van symbolische beeldentaal, stelde de evangelisten soms voor als vier gevleugelde wezens: Mattheus was een mens, Marcus een leeuw, Lucas een os en Johannes een adelaar. 

De omgekeerde (brandende) fakkel was al voor de oudheid symbool van het gedoofde leven en attribuut van de dood. Een brandende fakkel verwijst naar (hernieuwd) leven (wederopstanding). Vaak zijn twee gedoofde fakkels kruislings afgebeeld

Voorkomend op grafmonumenten in de vorm van posten of palen. Fasces waren rondom een bijl gebonden bundels van olmen- of berkentakken, zogenaamde roeden, bijeen gehouden door een leren band. Dergelijke fasces werden in het oude Rome door ambtenaren (lictores) voor de magistraten uit gedragen. Van oudsher symboliseren deze fasces gezag. In Italië werden de roedenbundel door socialisten én nationalisten gebruikt als symbool voor eenheid. De Italiaanse politicus Mussolini richtte in 1919 de beweging Fasci di Combattimento, waarvan de leden een zwarte hemd en muts droegen en zich fascisten noemden. De fasces werd hun symbool.

Het symbool komt beperkt voor op Nederlandse grafmonumenten. Meest bijzonder is de toepassing op het grafmonument voor de Italiaanse motorcoureur Quaglieni, die in 1932 op een Belgisch circuit verongelukte en begraven ligt op De Nieuwe Ooster in Amsterdam.

De fleur-de-lis vinden we op begraafplaatsen met name terug op hekwerken rond graven en op het toegangshek en hekwerk rond de begraafplaats. Strikt genomen gaat het om drie bloemkroonbladeren, waarvan de buitenste bladeren overhangend zijn en de middelste rechtopstaand. Onderaan worden ze verbonden door een horizontale band. In de loop der tijd zijn er weliswaar verschillen in de uitvoering ontstaan, maar de basis blijft hetzelfde. Het is echter geen funerair symbool dat verwijst naar de dood of een leven na de dood. Het symbool is zo algemeen dat we het ook aantreffen op bijvoorbeeld tuinhekken.

Fleur-de-lis betekent letterlijk leliebloem, echter is de afgebeelde bloem een gestileerde iris. De naam zorgt dus voor verwarring, al is bekend dat vroeger de iris en lelie door elkaar gebruikt werden. Het motief op zich komt in diverse culturen terug, van de Romeinen tot het Midden-Oosten. In de Europese traditie is het gebruik te herleiden tot de Merovingische koningen die een fleur-de-lis-motief op hun scepters hadden. Volgens de legende zou in 481 de Maagd Maria tijdens de kroning van Clovis I aan hem zijn verschenen en hem een lelie hebben overhandigd. Latere Franse koningen voerden een blauw schild met gouden fleur-de-lis-motieven als wapen. Om die reden wordt de fleur-de-lis ook wel Franse Lelie genoemd. In de heraldiek spreekt men van lis-de-jardin (tuinlelie) als het gaat om een echte lelie in plaats van een fleur-de-lis. De fleur-de-lis wordt vooral geassocieerd met heraldiek en de lelie met de Maagd Maria. Vanaf de middeleeuwen werd de fleur-de-lis ook gebruikt als een symbolische weergave van de Heilige Drie-eenheid (Vader, Zoon en Heilige Geest). In de Europese architectuur komt de fleur-de-lis als motief voor vanaf de elfde eeuw.

Vergelijk: urn. Een urn op een grafmonument is vaak half bedekt door een rouwsluier. Een sluier of draperie betekent zich afwenden van de buitenwereld. Een sluier, gedrapeerd om een asurn, symboliseert het afdekken of bedekken van het leven. Symbool uit de klassieke oudheid van de dood en de rouw.

Het doorzichtige glas is symbool van zondeloosheid en van reinheid. Het is zodoende een Mariasymbool.

In de oudheid werden vaak tempels versierd met slingers van bloemen, bladeren en vruchten: zogenaamde guirlandes. Het waren offergaven en elk van de gebruikte bloemen en vruchten had zijn eigen specifieke betekenis.

Twee ineengrijpende handen, soms liggend op een kussen, zijn symbool van liefde en verbondenheid tussen man en vrouw.